بزرگترین گنجینه طلای افغانستان؛ تصویری حیرت‌انگیز از یک فرهنگ باستانی
گنجینه‌ای تاریخی موسوم به «طلای باختری» که در دهۀ هفتاد میلادی در سایت باستانی «طلاتپه» در شمال استان جوزجان افغانستان کشف شد، بزرگترین گنجینۀ کشف شده در افغانستان و یکی از بزرگترین گنجینه‌های طلا در سراسر دنیاست.
این گنجینه که در سال ۱۹۷۸ در کاوش‌های باستان‌شناسان روس و افغان کشف شد، تصویری نادر و حیرت‌انگیز از فرهنگ باستانی منطقه‌ای است که امروز آن را با نام افغانستان می‌شناسیم.
ساریاندینی، رهبر گروه باستان‌شناسان، و تیمش توانستند حدود ۲۱ هزار قطعه طلا را در شش گور کشف کنند.
نکته جالب اینجاست که در این گورها که مربوط به قرن اول پیش از میلاد بود، جسد پنج زن و یک مرد نیز کشف شد.
در این گنجینه گردن‌بند‌های مرصع با سنگ‌های قیمتی، مدال‌های بزرگ، چندین کمربند و یک تاج فوق‌العاده ظریف و شگفت‌انگیز به چشم می‌خورد.
همچنین چندین هزار قطعۀ دیگر مثل سکه‌ها و سایر تزئینات از جنس طلا و نقره و عاج در میان طلاهای کشف‌شده بود. سکه‌های یافت شده در این گنجینه، از سکه‌های رومی و اشکانی تا سکه‌ای با طرح‌های بودایی را شامل می‌شدند.
دربارۀ صاحب این گنجینه دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد. برخی آن را متعلق به قبایل پارتی یا سکا‌های ساکن منطقه می‌دانند و دیدگاه محتمل دیگر، آن را به قبایل کوشانی نسبت می‌دهد که شاهنشاهی کوشانی را بنیاد نهادند.
در دهه‌ی ۱۹۹۰ تصور می‌شد این گنجینه گم شده است، اما در سال ۲۰۰۳ «طلای باختری» به صورت کامل در یک خزانه مخفی در زیر ساختمان بانک مرکزی کابل کشف شد.
بعدها معلوم شد آخرین رئیس‌جمهور کمونیست افغانستان، محمد نجیب‌الله دستور انتقال این گنجینه به خزانه‌ی زیرزمینی را داده بود. خزانه‌ای که کلید آن را تنها پنج فرد قابل‌اعتماد در اختیار داشتند.
با باز شدن گنجینه در سال ۲۰۰۳، کلکسیون درون آن توسط موسسۀ نشنال جئوگرافی فهرست شد. دولت افغانستان در آن زمان در توافقی با فرانسه، این کلکسیون را ارزش‌گذاری کرد و آن را به صورت بین‌المللی در نمایشگاه‌های مختلف به نمایش گذاشت. این کار با همکاری چندین موزه مشهور و موسسه نشنال جئوگرافی انجام شد.
در سال ۲۰۲۱ و پس از تسلط طالبان بر کابل، گزارش شد که سران این گروه جستجویی پی‌گیرانه برای یافتن گنجینه را آغاز کرده‌اند.
در حال حاضر مشخص نیست «طلای باختری» در چه مکانی نگهداری می‌شود.
