حضور اتباع افغان در ایران در چه شرایطی مجاز است؟
در حالی که مهاجرت افغان‌ها به ایران در سال‌های اخیر روند صعودی داشته و آمار دقیقی از تعداد مهاجران افغان در این کشور در دست نیست، شرط جنجالی دولت پزشکیان برای حضور اتباع افغان در ایران در فضای مجازی باعث نگرانی بیشتر شده است.
محمدصالح جوکار، رئیس کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس ایران ضمن تشریح طرح مربوط به ساماندهی اتباع خارجی در این کشور گفت: طبق این طرح باید ضمن شناسایی اتباع خارجی در کشور، جلوی ورود اتباع خارجی بدون مجوز را گرفت.
جوکار در توضیح جزئیات این طرح گفت: اصل طرح بر مبنای سر و سامان دادن به مهاجران است لذا در این طرح ایجاد بانک اطلاعاتی برای اتباع خارجی در داخل کشور و مشخص شدن محل استقرار و محل کار آنها پیش‌بینی شده است. علاوه بر این باید مراحل و مدت اقامت اتباع خارجی مشخص باشد.
جوکار افزود: درباره بحث کفالت اتباع خارجی، باید کسی که به نیروی کار نیاز دارد مسائل امنیتی، اجتماعی، آموزشی و بهداشتی اتباع را در زمان به کارگیری برعهده گیرد.
وی توضیح داد: اتباع خارجی باید کفیل ایرانی داشته باشد که این کفیل می‌تواند کارفرمای او باشد که مسائل این افراد را حل کند و همچنین مسئولیت‌های قانونی مربوط به کارفرما و کفیل را انجام دهد.
جوکار درباره سازوکار این طرح برای جلوگیری از ورود اتباع غیرقانونی به اران گفت: در مرحله اول ساماندهی اتباع خارجی در داخل کشور مهم است که اگر این کار انجام نشود نمی‌توان جلوی دریایی از مهاجران غیرقانونی و بدون مجوز به کشور را گرفت. لذا اول باید اتباع خارجی داخل کشور شناسایی و ساماندهی شده و مسئولیت‌ها مشخص شود سپس در وهله دوم در صورت نیاز کشور به نیروی کار، وزارت کار مشاغل مربوطه را مشخص و اعلام کند تا از این اتباع در آن مشاغل استفاده شود لذا اتباع خارجی نمی‌توانند در تمامی مشاغل مشغول به کار شوند.
وی افزود: در این طرح پیش‌بینی شده که به اتباع خارجی اجازه ورود به صورت موقت داده شود؛ اکنون ما اتباع خارجی داریم که بالغ بر ۱۰ سال در کشور ساکن بوده و خانواده تشکیل دادند و شاهد مشکلاتی برای همسر و فرزندان متولد شده آنها هستیم.
جوکار تاکید کرد: در این طرح آمده که به شدت با گروه‌ها و قاچاق‌برهای اتباع خارجی به داخل کشور برخورد شود؛ باید جلوی ورود اتباع خارجی بدون مجوز گرفته شود. در همین راستا مجازات سنگینی در انتظار کسانی خواهد بود که خانه‌هایشان را بدون مجوز در اختیار اتباع خارجی قرار می‌دهند.
جمعیت مهاجران افغان در ایران
شایان ذکر است که مهاجرت افغان‌ها به ایران در سال‌های اخیر روند صعودی داشته و آمار دقیقی از تعداد مهاجران افغان در ایران در دست نیست.
اگرچه مقامات و منابع رسمی ایران تعداد پناهجویان افغان در این کشور را پنج میلیون نفر اعلام کرده‌اند اما برخی آمار غیر رسمی حکایت از حضور ۸ میلیون و برخی آمار تایید نشده دیگر نیز حکایت از حضور بیش از ۱۰ میلیون پناهجوی افغان در ایران حکایت دارد که بیشتر آنها به ویژه در سال‌های اخیر و بطور غیرقانونی به ایران آمده‌اند.
در سال گذشته سازمان بین‌المللی مهاجرت اعلام کرد در فاصله سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ میلادی ۳.۶ میلیون افغان به دیگر کشورها مهاجرت کرده‌اند که از این میان ۷۰ درصد (دو میلیون و ۴۸۹ هزار نفر) به ایران، ۱۸ درصد (۶۳۲ هزار نفر) به پاکستان، ۱۱ درصد (۳۸۷ هزار نفر) به ترکیه و اروپا و ۲ درصد دیگرشان (۶۳ هزار نفر) به کشورهای دیگر مهاجرت کرده‌اند.
این اعداد و ارقام مربوط به خرداد ماه سال گذشته است و با توجه به ادامه روند ورود افغان‌ها به ایران، در مدت بیش از یک سال اخیر نیز تعداد قابل توجهی دیگری به این آمار افزوده شده است.
همانطور که اعلام شد درباره تعداد مهاجران افغانستانی آمارهای دقیقی از مراجع رسمی ایران در دست نیست. تنها مرکزی که به صورت سالانه آمار تعداد مهاجران خارجی را در ایران اعلام می‌کند، مرکز آمار ایران است. البته که آمارهای این نهاد نیز محدود به مهاجران رسمی است نه غیرقانونی. به همین جهت از درون آمارهای مرکز آمار ایران نمی‌توان به تعداد واقعی مهاجران افغانستانی پی برد.
بررسی آمارهای رسمی تعداد مهاجران افغانستانی به ایران از سال ۱۳۸۸ تا ۱۴۰۲ نشان می‌دهد در دو مقطع زمانی مهم تعداد مهاجران افغانستانی به ایران اوج گرفته است. این دو مقطع زمانی که عبارتند از سال ۱۳۹۷ و ۱۴۰۱ دقیقا همزمان با تحولات اجتماعی سیاسی در افغانستان بوده و باعث حرکت مهاجران افغان به سمت مرزهای ایران شده است.
