وضعیت افغانستان زیر حاکمیت طالبان در سال ۲۰۲۲ به چه شکل بود؟
با فرارسیدن روزهای پایانی سال ۲۰۲۲ و گذشت بیش از یک سال از تصرف افغانستان توسط طالبان، این کشور با بحران‌های ویرانگر اجتماعی، اقتصادی و سیاسی و یک فاجعه انسانی مواجه شد و در حال حاضر رو به فروپاشی است.
در سالی که گذشت و علی رغم وعده‌های طالبان که به داده بود، دولت موقت این گروه نتوانست مشروعیت لازم را از سوی کشورها و یا نهادهای بین المللی کسب کند و حتی در تدوین قانون اساسی افغانستان ناکام ماند.
دولت طالبان در واقع با ناکامی‌هایی در داخل و خارج افغانستان رو برو شد؛ از جمله آنها می‌توان به ناتوانی در تامین امنیت افغان‌ها و نمایندگی‌های دیپلماتیک و کنسولی در برابر حملات تروریستی، عدم تامین نیازهای اولیه مانند خوراک، پوشاک و ناکامی در متحد کردن قشرهای مختلف مردم افغانستان اشاره کرد.
*افغان‌ها در معرض مرگ، بازداشت، شکنجه و گرسنگی
مرگ، ابتلا به بیماری‌های مختلف، آدم‌ربایی، شکنجه، تهدید، تحقیر، سرقت پول و تعرض و تجاوز جنسی از جمله مشکلات و خطرات فراوانی است که افغان‌ها روزانه در کشورشان با آنها مواجه می‌شوند.
بر اساس آمارها و گزارش‌های منتشر شده در رسانه‌های داخلی افغانستان، روزانه تعدادی از افغان‌ها بر اثر انفجار‌ها، حملات انتحاری، افراد مسلح ناشناس و حوادث رانندگی در سراسر افغانستان کشته یا زخمی می‌شوند.
افغانستان در این سال شاهد حملات انتحاری، انفجاری و کشتار شماری زیادی از مردم این کشور در حملات تروریستی بود.
طالبان از روزهای اول حکمرانی خود، به جای این که فضا را برای همه افغان‌ها باز کنند، این فضا به ویژه به روی زنان را بسته کردند، به عنوان مثال؛ اطلاعیه دادند که هیچ زنی نباید کار کند، مدارس دخترانه را تعطیل کرده و دانشگاه‌ها را تفکیک کردند، ضمن این که با اقوام و مذاهب دیگر برخوردهای تندی داشتند و همه آنها را شهروندان کشورهای دیگر می‌دیدند.
وضعیت زنان در افغانستان
زنان بیشترین سهم را در ستیزه‌جویی طالبان داشتند؛ وضعیت زنان افغانستان با سقوط کابل در ۱۵ اوت ۲۰۲۱ بدست طالبان و به رغم اظهارات آنان به پایبندی بر آزادی بیان و حقوق زنان، محدودتر شده است.
طی یکسال گذشته، بیشترین محدودیت‌ها بر زنان وضع شده، طوری که این محدودیت‌ها منجر به سلب ابتدایی‌ترین حقوق آنها شده است.
هفته گذشته وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان از اعمال محدودیت‌های جدید برای ممانعت از ورود زنان به پارک‌ها و اماکن تفریحی در افغانستان خبر داده است.
این ممنوعیت جدید تنها چند ماه پس از دستور طالبان مبنی بر تفکیک جنسیتی در محیط‌های آکادمیک، پارک‌ها و رستوران‌ها، مطرح شده است.
قانون جدید، زنان افغانستان را بیش از پیش از حضور در فضای عمومی منع می‌کند.
پیش از این، طالبان سفر زنان و تردد آنان در شهر را بدون حضور یک مرد همراه، منع کرده و استفاده از حجاب و برقع اجباری شده بود.
زنان پس از قدرت گرفتن طالبان ده‌ها بار در کابل تظاهرات کرده‌اند و با بازداشت، آزار جنسی و ناپدیدسازی مواجه شده‌اند.
محدودیت‌های اعمال شده از سوی طالبان بر زنان افغان، وضعیت زنان این کشور را به فروپاشی می‌برد.
وضعیت رسانه‌ها در افغانستان
فعالیت صدها رسانه در افغانستان با اعمال محدودیت طالبان و نیز بدلیل شرایط بد اقتصادی متوقف شده است. بر اساس آمار سازمان گزارشگران بدون مرز، از میان ۵۴۷ رسانه فعال در افغانستان تا کنون فعالیت ۲۱۹ رسانه متوقف شده است.
همچنین طبق اعلام اتحادیه ژورنالیست‌های آزاد افغانستان، در یک سال گذشته بیش از ۱۳۰ پرونده خشونت علیه خبرنگاران ثبت شده، ۹۲ خبرنگار و کارمند رسانه بازداشت و زندانی، دو خبرنگار کشته و چهار تن دیگر زخمی شده‌اند.
در همین راستا، آمار مرکز خبرنگاران افغانستان نشان می‌دهد که پس از حاکمیت طالبان، بیش از ۲۴۵ مورد خشونت علیه خبرنگاران و نقض حقوق بشری آنان ثبت شده است.
وضعیت کودکان در افغانستان
براساس گزارش‌های سازمان ملل، بیش از شش میلیون کودک در آستانه قحطی قرار دارند و آمار سوء تغذیه بین مردم افغانستان، به ویژه میان کودکان، به طور سرسام‌آوری افزایش یافته است.
صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل نیز اعلام کرد که ۴ میلیون کودک از ادامه تحصیل در افغانستان محروم ماندند.
به گفته این نهاد ۶۰ درصد این آمار را دانش آموزان دختر تشکیل می‌دهند.
سه میلیون کودک افغان از بیماری‌های مختلف رنج می‌برند که از این میان یک میلیون کودک دچار سوءتغذیه هستند.
افغانستان اکنون در حال تجربه یکی از بدترین بحران‌های جهان است و نیازها در این کشور روز به روز در حال افزایش است. همچنین علاوه بر بحران فزاینده سوء تغذیه و ناامنی غذایی، نظام بهداشت و خدمات اجتماعی در این کشور هم در آستانه فروپاشی قرار دارند.
* فروپاشی اقتصاد افغانستان
اگرچه طالبان در تلاش است تا اقتصاد افغانستان را تحت کنترل خود درآورد، اما اقدامات خودسرانه مقامات آنها و رویکردهای مستقیم و غیرمستقیم وضعیت وخیم اقتصادی را تشدید کرده است.
در یک سال اخیر و تحت رهبری طالبان، اقتصاد افغانستان به سمت فروپاشی کامل حرکت کرده است.
از روز ۱۵ اوت ۲۰۲۱ که طالبان بار دیگر قدرت را در افغانستان به دست گرفت، حدود نه میلیارد دلار از دارایی‌های این کشور در آمریکا بلوکه شده، بانک‌های افغانستان تحریم شده‌اند و هزاران کارمند دولت بیکار شدند.
در این مدت، صدها هزار کارمند ماه‌ها حقوق نگرفته‌اند، مؤسسات و نهادهای خارجی تعطیل شده‌اند، روند واردات و صادرات تاجران افغانستان مختل شده است و کشورهای جهان معاملات تجاری با افغانستان را قطع کرده‌اند.
درحالی که اقتصاد افغانستان به بن بست رسیده، این کشور با مهاجرت مردمش مواجه شده است.
فروپاشی اقتصادی افغانستان ترکیبی از عوامل و تصمیمات اتخاذ شده از جمله خشکسالی، از بین رفتن ۴۰ درصد محصولات، تغییر ناگهانی رژیم، قطع ناگهانی کمک‌های خارجی و روابط مالی بین المللی، از بین رفتن ظرفیت‌های انسانی و غیره است.
در حقیقت، به دلیل بی ثباتی سیاسی و ناامنی در افغانستان، اقتصاد افغانستان ناپایدارتر شد و اپیدمی ویروس کرونا و شوک‌های ناشی از آن، تأثیر منفی بر اقتصاد گذاشت.
* انزوای جهانی افغانستان طالبان
با گذشت بیش از یک سال از تصرف افغانستان توسط طالبان، هنوز هیچ کشوری حاضر نیست دولت جدید افغانستان به رهبری طالبان را به رسمیت بشناسد.
برخی کارشناسان بر این باورند هستند که سیاست دولت سرپرست طالبان سبب شد تا افغانستان به سمت انزوای جهانی برود و شمار زیادی از کشورهای دوست خود را از دست بدهد.
به عنوان مثال، عملیات ترور ایمن الظواهری در منطقه امنیتی کابل و افشای اینکه طالبان به یکی از طراحان اصلی حملات ۱۱ سپتامبر پناه داده است، نقطه عطفی برای حاکمیت این گروه در افغانستان بود. ترور رهبر القاعده در خانه رهبران طالبان نشان داد که این گروه در مقایسه با تجربه اول حاکمیتش در کابل تغییری نکرده است.
این ترور در افغانستان برای همه کارشناسان و آگاهان سیاسی بسیار حیرت آور بود چرا که این کشور می‌تواند باری دیگر به زودی به پناهگاهی امن برای گروه‌های تروریستی تبدیل شود.
اگرچه رهبران طالبان بارها تاکید کردند که اجازه نمی‌دهند هیچ‌کسی از خاک افغانستان همسایگان خود را تهدید کند اما افغانستان تهدیدی برای کشورهای همسایه تبدیل شده است.
در سالی که گذشت ما شاهد افزایش حملات داعش علیه مواضع قدرت‌های منطقه در داخل افغانستان بودیم. در این مدت حملاتی در افغانستان صورت گرفته است که هدف آن عمدتا شهروندان خارجی بوده است. از جمله این حملات می‌توان به «حمله به هتل چینی‌ها، حمله به سفارت پاکستان، حمله به سفارت روسیه در کابل» اشاره کرد.
همچنین هر از چند گاهی درگیری بین عناصر طالبان و نیروهای مرزی ایران و پاکستان رخ می‌داد.
با وجود این چالش‌ها، رهبران کشورهای جهان، از جمله قدرت‌های غربی و آمریکا، هنوز امیدوارند که طالبان توان خود را به شکلی کارآمد در افغانستان اثبات کند و تلاش‌های خود را برای بهبود وضعیت داخلی و خارجی افغانستان کند.
اگر دولت طالبان موفق شود این چالش‌ها را رفع کند، احتمالا جامعه جهانی این دولت را به رسمیت بشناسد، همچنین ذخایر خارجی کشور افغانستان آز سوی آمریکا آزاد شود.
