کدام مواد مخدر در ایران و افغانستان رایج‌ترند؟
افغانستان به عنوان بزرگترین تولیدکننده تریاک در جهان نقش مهمی در تامین زنجیره مواد مخدر دنیا ایفا می‌کند. با این حال تریاک تنها ماده مخدر رایج در افغانستان و همسایه‌اش ایران نیست.
۱- تریاک
بر اساس آخرین شیوع‌شناسی در دسترس، تریاک رایج‌ترین ماده مصرفی در ایران است و بیش از ۵۰ درصد مصرف مواد در کشور را شامل می‌شود.
به گفته فرزانه سهرابی، معاون اجتماعی موسسه پژوهشی کادراس، ایران به دلایل تاریخی، فرهنگی و جغرافیایی و همسایگی با افغانستان به عنوان بزرگترین تولیدکننده تریاک جهان، دارای بیشترین مصرف‌کننده تریاک خام است.
سهرابی می‌گوید ایران ۴۲ درصد تریاک خام مصرفی جهان را به خود اختصاص داده و پس از ایران، کشورهای افغانستان و پاکستان در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
این کارشناس می‌گوید مصرف منظم تریاک، خطر مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان‌ها و بیماری‌های تنفسی را مجموعاً تا ۸۶ درصد افزایش می‌دهد. همچنین تاثیر تریاک در بروز برخی سرطان‌ها، از سیگار هم بیشتر است.
۲- ماری‌جوآنا (گل)
سهرابی می‌گوید در حال حاضر دومین ماده پرمصرف به ویژه میان نسل جوان گل است.
ماریجوانا که در فرهنگ عامه با نام‌های گراس، علف یا گل شناخته می‌شود، ماده‌ای روان‌گردان است که از آن برای اهداف تفریحی یا درمانی بهره می‌برند.
از مهم‌ترین عوارض جانبی بلندمدت ماریجوانا می‌توان به اعتیاد فکری، کاهش قوای ذهنی در افرادی که مصرف را از نوجوانی آغاز کرده‌اند، و مشکلات رفتاری در کودکانی اشاره کرد که مادرانشان هنگام بارداری ماریجوانا مصرف می‌کرده‌اند.
۳- متامفتامین (شیشه)
به گفته سهرابی، شیشه یا متامفتامین سومین ماده مصرفی در ایران است.
مت‌آمفتامین نوعی داروی محرک به شدت اعتیادآور است که روی دستگاه عصبی مرکزی اثر می‌گذارد و منجر به افزایش حاد انتقال دهنده های عصبی دوپامین ، سروتونین ، نوراپینفرین و آدرنالین در مغز می‌شود.
این ماده روی ناقل‌های عصبی مونوآمین مغز تأثیر می‌گذارد و منجر به حس هوشیاری، افزایش انرژی و سرخوشی می‌شود. با این حال دوز بالای آن می‌تواند به مغز آسیب وارد کند.
یکی از عوارض روانی آن ایجاد بیماری روانی شبیه اسکیزوفرنی است شامل توهمات بینایی و شنوایی و بدبینی و پرخاشگری است. احساس کرم زدگی توهمی هست که میان مصرف‌کنندگان آمفتامینها رایج است و علت آن اثر محرک شیشه روی مغز می‌باشد.
۴- هروئین
هروئین ماده مخدری برگرفته از مرفین و شدیداً اعتیادآور است که همواره به شکل پودری سفید رنگ و قهوه‌ای روشن یا تیره دیده می‌شود.
هروئین عمدتاً با انگیزه‌های تفریحی غیرقانونی و گاهی نیز در پزشکی با اهداف درمانی و کاهش درد مورد استفاده قرار می‌گیرد. . اعتیاد به این مخدر در دراز مدت به‌گونه‌ای گسترده بدن و زندگی فرد مصرف‌کننده را درگیر می‌کند و دارای پیامدهای بسیار ازجمله اختلالات گوناگون جنسی و روانی، مشکلات گوارشی، مشکلات کبدی و کلیوی، و آسیب به قلب و عروق، و مغز است. به‌کار بردن میزان زیاد آن می‌تواند موجب کما و ایست قلبی و تنفسی شود.
بر اساس گزارش‌ها از میان حدود ۴۰ میلیون نفر جمعیت افغانستان، بیش از یک میلیون نفر به مواد مخدر معتاد شده‌اند.
اگرچه چندین دهه خشونت و جنگ و البته دسترسی بسیار آسان باعث شده بسیاری از مردم افغانستان به استفاده از مواد مخدر روی بیاورند، اما افزایش تولید هروئین ارزان‌قیمت نیز به‌عنوان یکی‌دیگر از دلایل اپیدمی اعتیاد در افغانستان مطرح است.
در افغانستان، تریاک رایج‌ترین ماده مخدر است، اما هرویین نیز جایگاهی هم‌رده تریاک دارد و افراد در تمام گروه‌های سنی، از جمله کودکان به هروئین معتاد شده‌اند.
آمارها نشان می‌دهند تنها در سال ۲۰۱۵ مخدرهای قوی رایج و در درجه نخست آن هروئین، موجب مرگ ۱۲۲۰۰۰ نفر در جهان شده است.
