برنامه هسته‌ای ایران از «وضوح نظامی» فراتر رفته است؛ اورانیوم در «سطوح خطرناک» قرار دارد
یک گزارش محرمانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) که توسط آسوشیتدپرس مشاهده شده است، مسئله هسته‌ای ایران را دوباره به صدر دستور کار بین‌المللی بازگردانده است.
این گزارش در بحبوحه تشدید تنش‌ها بین تهران، تل‌آویو و واشنگتن، بیش از دو ماه پس از حملات اسرائیل و آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران، منتشر شده است.
این گزارش فاش کرد که ایران ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را به سطحی بسیار نزدیک به آستانه مورد نیاز برای ساخت سلاح‌های هسته‌ای افزایش داده است، تحولی که بحران فعلی را تشدید می‌کند و سوالات اساسی در مورد مسیر رویارویی بعدی مطرح می‌کند.
اعداد نگران‌کننده
این گزارش نشان می‌داد که تا ۱۳ ژوئن، در آستانه حمله نظامی اسرائیل به ایران، تهران ذخایر اورانیوم غنی‌شده ۶۰٪ خود را به ۴۴۰.۹ کیلوگرم افزایش داده بود که در مقایسه با ماه می، ۳۲.۳ کیلوگرم افزایش داشته است.
طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، این مقدار تنها یک قدم با سطح ۹۰٪ که در سطح بین‌المللی به عنوان «درجه تسلیحاتی» تعریف می‌شود، فاصله دارد.
تقریباً ۴۲ کیلوگرم اورانیوم ۶۰٪ در صورت غنی‌سازی بیشتر برای تولید یک بمب هسته‌ای کافی است.
اما حتی نگران‌کننده‌تر از خود اعداد، عدم بازرسی در محل از زمان آغاز حملات اسرائیل است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تأیید کرد که خروج بازرسان آن از ایران به دلایل امنیتی «اقدامی ضروری» بوده است، اما در عین حال تصمیم تهران برای قطع همکاری با بازرسان را «عمیقا تاسف‌بار»، توصیف کرد.
واشنگتن: بین نگرانی و واکنش نظامی
از سوی دیگر، ایالات متحده، که هرگونه رویکرد ایران به سلاح هسته‌ای را خط قرمز می‌داند، نگرانی‌های خود را پنهان نکرده است.
اگرچه وزارت امور خارجه ایالات متحده از اظهار نظر خودداری کرد، سخنگوی آن تأکید کرد که واشنگتن «در برابر هرگونه تلاش ایران برای بازسازی قابلیت‌های خود هوشیار خواهد ماند» و آماده است تا «تمام اقدامات لازم» را برای جلوگیری از دستیابی تهران به سلاح هسته‌ای انجام دهد.
ژوئن گذشته، ارتش ایالات متحده حملاتی را علیه سه سایت در داخل ایران انجام داد. رئیس جمهور دونالد ترامپ به سرعت این عملیات را «تخریب گسترده در تمام سایت‌های هسته‌ای» توصیف کرد و تأکید کرد که کلمه «نابودی» به بهترین وجه مقیاس حملات را توصیف می‌کند.
با این حال، ارزیابی اولیه اطلاعاتی توسط آژانس اطلاعات دفاعی ایالات متحده تصویر محتاطانه‌تری را ارائه داد: این حملات تنها چند ماه برنامه هسته‌ای ایران را به تأخیر انداخت. نتیجه آن تنش در درون دولت بود که به اخراج ژنرال جفری کروز، مدیر این آژانس، توسط پیت هگست، وزیر دفاع، در ماه گذشته منجر شد.
اسرائیل: حمله پیشگیرانه و مسئله اثربخشی
سال‌هاست که اسرائیل تهدید کرده است که حتی اگر مجبور به اقدام یکجانبه شود، به ایران اجازه دستیابی به بمب هسته‌ای نخواهد داد. حمله ۱۳ ژوئن تجسم این دکترین امنیتی بود.
با این حال، ارقام موجود در گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که تهران پیش از شروع بمباران به سطوح خطرناکی از غنی‌سازی رسیده بود. این امر سؤالاتی را در مورد اثربخشی حملات اسرائیل در دستیابی به هدف اعلام شده آن‌ها ایجاد می‌کند، به ویژه از آنجا که بمباران‌های قبلی مانع از راه‌اندازی مجدد تأسیسات هسته‌ای ایران و توسعه فناوری‌های غنی‌سازی نشد.
در مقابل، ایران همچنان ادعا می‌کند که برنامه هسته‌ای آن ماهیت صلح‌آمیز دارد و به سمت تولید انرژی و اهداف پزشکی هدایت می‌شود. با این حال، آنچه سوءظن‌های بین‌المللی را برمی‌انگیزد این است که ایران همچنان تنها کشور غیرهسته‌ای است که اورانیوم را با غلظت ۶۰ درصد غنی می‌کند، سطحی که عملاً به هیچ وجه برای اهداف غیرنظامی مناسب نیست.
به گفته همین منبع، تصمیم تهران برای تعلیق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و محدود کردن دسترسی بازرسان، نگرانی‌های بیشتری را در مورد نیات واقعی آن ایجاد می‌کند.
با وجود تشدید تنش‌های نظامی و سیاسی، آینده پرونده هسته‌ای ایران همچنان در معرض چندین احتمال است. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، خواستار دستیابی به ترتیبات فنی «بدون تأخیر» برای از سرگیری بازرسی‌های کامل شده است.
با این حال، پاسخ تهران به این درخواست همچنان تابع موازنه قدرت در میدان و فشار بین‌المللی خواهد بود.
در این زمینه، آسوشیتدپرس اعلام کرد که گزارش اخیر نشان می‌دهد که حملات نظامی به تنهایی برای متوقف کردن مسیر هسته‌ای ایران کافی نیست و هر راه حل پایداری نیازمند رویکردی سیاسی و دیپلماتیک است که فراتر از منطق نیروی نظامی باشد.
