توصیه مهم کارشناسان نظامی درباره خروج از افغانستان که بایدن به آن توجه نکرد
رئیس‌جمهور بایدن به‌قدری مصمم به خروج از افغانستان بود که هرگونه مشاوره مخالف را رد کرد، درخواست‌های دولت افغانستان را نادیده گرفت و با اعتراضات متحدان آمریکا مخالفت کرد.
این یکی از نکات اصلی تحقیقات کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکا بود که بیش از دو سال به بررسی خروج آشفته و مرگبار آمریکا از افغانستان پرداخته بود و بر اساس گزارشی شدیداللحن که یکشنبه انتشار یافت، نتیجه‌گیری شد.
در این گزارش ۳۵۰ صفحه‌ای آمده است: «در طول دوره طولانی فعالیت خود به عنوان سناتور ایالت دلاور، هشت سال به عنوان معاون رئیس‌جمهور ایالات متحده و نزدیک به چهار سال به عنوان رئیس‌جمهور، آقای بایدن بی‌اعتمادی به کارشناسان و مشاوران نظامی آمریکا را نشان داده و سیاست‌ها و میراث شخصی خود را بر منافع امنیت ملی آمریکا ترجیح داده است.»
این گزارش می‌گوید دولت بایدن به‌طور مداوم به مردم آمریکا دروغ گفته و آن‌ها را فریب داده تا حمایت عمومی از دیدگاه بی‌توجه به عواقب بایدن برای پایان سریع جنگ ۲۰ ساله آمریکا در افغانستان را جلب کند.
دولت رئیس‌جمهور پیشین، دونالد ترامپ، پیش‌تر توافق دوحه را با دولت افغانستان و طالبان برای پایان دادن به جنگ آمریکا در افغانستان ایجاد کرده و به آن وارد شده بود.
طبق یافته‌های گزارش، اما بایدن بدون توجه به هزینه‌ها با درنظر گرفتن بعضی از مفاد این توافقنامه پیش رفت، اگرچه بعدها همین سند را مقصر دانست و ادعا کرد که او مجبور به اجرای آن بوده است.
توافق دوحه که در سال ۲۰۲۰ امضا شد، مقرر می‌کرد که آمریکا در صورتی که طالبان به تعهدات خاصی عمل کند، نیروهای خود را از افغانستان خارج کند.
به عنوان مثال، طبق گزارش، این گروه مسئول «قطع روابط با القاعده و سایر سازمان‌های تروریستی، توقف حملات به نیروهای آمریکایی و ائتلاف، کاهش خشونت علیه نیروهای افغان و آغاز مذاکرات با دولت افغانستان» بود.
اما همانطور که در این سند آمده است، عزم بی‌پروا و کورکورانه بایدن جزئیات حیاتی این توافقنامه را نادیده گرفت.
نمایشی برای عموم
در ۴ فوریه ۲۰۲۱، ند پرایس، سخنگوی وقت وزارت امور خارجه، اعلام کرد که آمریکا بررسی‌هایی را آغاز خواهد کرد تا پایبندی طالبان به توافق دوحه را ارزیابی کند و تعیین کند که آیا آمریکا باید فوراً از افغانستان خارج شود یا خیر.
اما طبق یافته‌های این سند، در شهادتش در مقابل کمیته، برخلاف بیانیه عمومی‌اش، آقای پرایس اذعان داشت که پایبندی طالبان به توافق دوحه در واقع برای تصمیم دولت بایدن-هریس برای خروج از افغانستان بی‌اهمیت بود.
این گزارش می‌گوید که دروغ‌ها و گمراه‌سازی‌ها از سوی دولت همچنان ادامه داشت.
طبق این گزارش آنچه در بیانیه‌های مطبوعاتی مفقود بود، اطلاعاتی درباره عدم پایبندی طالبان به توافق دوحه، حضور مداوم تروریسم در افغانستان، توانایی‌های دولت و ارتش افغانستان با و بدون حمایت آمریکا، و مخالفت متحدان ناتو با برنامه خروج آمریکا بود.
این گزارش بیان داشت، طالبان در نقض برخی از عناصر کلیدی توافق دوحه بودند، اگرچه دولت بایدن-هریس ادعا می‌کرد که در حال ارزیابی پایبندی طالبان به آن است. در واقع، شرایط کاملاً برای آن‌ها بی‌اهمیت بود.
نادیده گرفتن مشاوره‌ها
طبق این سند، بایدن تصمیم به خروج کامل از افغانستان گرفت، با وجود اینکه تقریباً هر مقام نظامی‌ای علیه این تصمیم مشاوره داده بود.
این گزارش بیان داشت: علیرغم اظهارات عمومی رئیس‌جمهور بایدن در خلاف این ادعا، تحقیقات ما نشان داده است که وزیر دفاع، رئیس ستاد مشترک، فرمانده فرماندهی مرکزی آمریکا، وزیر امور خارجه، دفتر مدیر اطلاعات ملی، و فرمانده مأموریت پشتیبانی قاطع ناتو و نیروهای ایالات متحده در افغانستان همه علیه خروج کامل نیروهای آمریکایی از کشور هم در طول بررسی‌های بین‌سازمانی و هم بعد از آن، مشاوره داده بودند.
دولت بایدن-هریس همچنین نگرانی‌های جامعه بین‌المللی را نادیده گرفت و به اعتراضات سایر کشورهای ناتو که در حمایت از آمریکا به افغانستان نیرو اعزام کرده بودند، بی‌توجهی کرد.
حتی به استدلال افراد کلیدی در افغانستان نیز این کشور نیاز به زمان بیشتری برای آمادگی داشته و برای جلوگیری از خروج کامل آمریکا درخواست کرده بودند.
ژنرال هیبت‌الله علی‌زایی، فرمانده سابق ارتش افغانستان، به کارکنان کمیته گفت که او از فرماندهان آمریکایی در منطقه درخواست زمان بیشتری کرده بود و گفت: «فقط به رهبری خود بگویید که دو سال دیگر با ما بمانند. ما ابتکار عمل را در دست خواهیم گرفت. گزارش این را نقل کرده است. شرایط به نفع ما است و می‌توانیم طالبان را شکست دهیم.»
شکست در برنامه‌ریزی
به طور کلی، این گزارش تصویر یک دولت را به نمایش می‌گذارد که به شدت به نمایش سیاسی خروج توجه داشته و فاقد پیش‌بینی برای برنامه‌ریزی پیش‌رو، حتی برای سناریوهای قابل پیش‌بینی و مشخص، بوده است.
در یک بخش قابل توجه، گزارش تأکید می‌کند که بایدن به‌طور رسمی دستور عملیات تخلیه غیرنظامیان، بزرگترین عملیات در تاریخ ایالات متحده، را تا ۱۶ آگوست ۲۰۲۱ صادر نکرده بود، یعنی یک روز پس از سقوط کابل به دست طالبان و تنها دو هفته قبل از خروج آخرین نیروهای آمریکایی از شهر.
گزارش می‌گوید: شکست در آماده‌سازی برای این عملیات، نه‌تنها برای آمریکایی‌ها و متحدان در افغانستان تاثیر داشت، بلکه برای نیروهای آمریکایی حاضر در محل که مجبور به تخلیه غیرنظامیان در یک محیط خصمانه بودند نیز پیامد داشت. این نگرانی‌ها توسط دولت بایدن-هریس به نفع جنبه‌های نمایشی کنار گذاشته شد.
نیروهای آمریکایی و افسران خدمات خارجی به‌جای پذیرفتن کوتاهی‌شان، دستور داده شدند تا بدون توجه به تهدیدی که ممکن است برای جان آن‌ها داشته باشد، اولویت را بر تخلیه تعداد بیشتری از مردم بگذارند.
نام معاون رئیس‌جمهور، کامالا هریس، به ندرت در این گزارش ذکر شد، و این یکی از عواملی بود که جری دانلیوی، بازرس ارشد سابق کمیته، در اعتراض به آن استعفا داد.
گزارش تأکید می‌کند، هنگامی که رئیس‌جمهور بایدن تصمیم به خروج همه نیروهای آمریکایی از افغانستان گرفت، هریس آخرین فردی بود که در اتاق حضور داشت؛ حقیقتی که او پس از صدور دستور خروج کامل بایدن خیلی زود به آن افتخار کرد.
او یکی از ۱۵ مقام دولتی بود که گزارش توصیه کرد کنگره قطعنامه‌ای را برای محکومیت آن‌ها بر سر این فاجعه تصویب کند.
انتشار این گزارش تنها دو روز قبل از مناظره تلویزیونی هریس با ترامپ در فیلادلفیا صورت گرفت.
منتقدانی مانند وزیر حمل و نقل، پیت بوتیجیج، کمیته را متهم کردند که انتشار این گزارش را با اهداف سیاسی زمان‌بندی کرده است.
اما مایکل مک‌کال، رئیس کمیته (جمهوری‌خواه از تگزاس)، در مصاحبه با «Face the Nation» شبکه CBS روز یکشنبه پاسخ داد: «دو سال طول کشیده تا به این نقطه برسم به دلیل موانعی که ایجاد شده بود، من مجبور بودم یکی پس از دیگری احضاریه صادر کنم.»
مک‌کال ترامپ را نیز به دلیل یک جنبه کلیدی از خروج مقصر دانست، و آن جنبه، عدم حضور دولت افغانستان در مذاکرات توافق دوحه که تحت نظارت او اتفاق افتاد، بود.
پیامدها
علیرغم تصمیم کمیته امور خارجی مجلس برای انتشار این گزارش گسترده در مورد خروج افغانستان، کار آن در این زمینه هنوز تمام نشده است.
مک‌کال گفت: ما سوالات بی‌پاسخ بسیاری در مورد وزارت دفاع داریم. در مورد آنچه در میدان جنگ اتفاق افتاد.
این کمیته که ۱۸ مصاحبه ضبط‌شده انجام داده، بیش از ۲۰ هزار صفحه اسناد را بررسی کرده و هفت جلسه عمومی برگزار کرده است تا این گزارش تند و تیز را تهیه کند، همچنین به دنبال اصلاحات در شورای امنیت ملی و وزارت خارجه است.
شارون یانگ، نماینده نظارت و تحقیقات کاخ سفید گفت: هر آنچه که از آخرین گزارش حزبی رئیس مک‌کال دیده و شنیده‌ایم، نشان می‌دهد که این گزارش بر اساس انتخاب گزینشی حقایق، توصیفات نادرست و تعصبات از پیش موجود است که از ابتدا این تحقیق را مختل کرده است.»
