صادرات زعفران ایران به بازار بین‌الملل با نام افغانستان؛ اعتبار طلای سرخ ایران در خطر است
این روزها بخش قابل‌توجهی از محصول زعفران ایران با قدمتی هزاران ساله و سهم ۹۰ درصدی در بازار جهانی، به افغانستان منتقل، در آن‌جا بسته‌بندی و با نام این کشور به بازارهای جهانی عرضه می‌شود.
زعفران ایران با قدمتی ۳۰۰۰ ساله و سهم ۹۰ درصدی از بازار بین‌المللی این روزها به شدت در معرض قاچاق قرار دارد و با انتقال به کشور افغانستان و بسته‌بندی و عرضه به بازار جهانی با نام این کشور اعتبار این محصول ایرانی را به خطر انداخته است. روندی که نه تنها سودی برای دولت و صادرکنندگان ندارد، بلکه جایگاه تاریخی و برند ملی طلای سرخ ایران را در دنیا تضعیف می‌کند.
این محصول منحصر به فرد علاوه بر ارزش غذایی و دارویی، نقشی حیاتی در اقتصاد کشاورزی و صادرات کشور دارد و جایگاه آن در بازارهای بین‌المللی نماد توانمندی و کیفیت بالای محصولات ایرانی است.
در حالی که این محصول جزو کالاهای استراتژیک تولیدی ایران است، مقامات طالبان ادعا کرده‌اند که زعفران ایران بی‌کیفیت است و ضرورتی نمی‌بینند که با زعفران بی‌کیفیت ایران وجهه زعفران افغانستان را دچار آسیب کنند!
به گفته علی شریعتی مقدم رئیس صندوق توسعه صادرات زعفران بخش عمده‌ای از زعفران ایران به افغانستان قاچاق می‌شود. وی مدعی شد: بین ۹۰ تا ۱۰۰ تن زعفران ما قاچاق می‌شود و دلیل آن هم این است که به دلیل ماهیت زعفران که حجم کم و ارزش بالایی دارد نسبت به سایر محصولات قاچاق آن اقدام پیچیده‌ای نیست.
همجواری ایران با افغانستان از طریق شهروندان ایرانی و افغانستانی خروج زعفران از کشور را آسان کرده است. از طرفی تمایل به عدم بازگشت ارز، سبب شده تا بخشی از فعالان این حوزه در ایران به سمت صادرات غیررسمی کشیده شوند. موضوع سوم هم به همجواری افغانستان با کشور هند بر می‌گردد که مصرف کننده ۵۰ تا ۶۰ تن زعفران در سال است. همکاری این دو کشور در بحث تعرفه گمرکی سبب شده تا زعفران ایرانی اگر از کانال افغانستان به هند صادر شود برای این کشور با تعرفه صفر درصدی همراه است در حالی که این عدد برای تجار با مبدأ ایران به کشور هند ۳۸ درصد است.
به گفته غلامرضا میری نایب‌رئیس شورای ملی زعفران، ایران همچنان نخستین صادرکننده زعفران جهان است و سال گذشته (۱۴۰۳) بر اساس آمار گمرک، ۲۱۴ تن زعفران به ۷۱ کشور صادر شد. همچنین در چهار ماهه نخست امسال، صادرات نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۶۰ درصد رشد داشته است.
نایب‌رئیس شورای ملی زعفران با تأکید بر اینکه مصرف جهانی زعفران کاهش نیافته و همچنان در محدوده ۴۰۰ تا ۵۰۰ تن است، اظهار کرد: بخش زیادی از زعفران ایران به صورت قاچاق از کشور خارج می‌شود. زعفران، محصولی است که بیش از ۳۰۰۰ سال پیشینه تاریخی دارد و متأسفانه امروز جایگاه آن در دنیا در حال تضعیف است؛ مشابه سرنوشتی که فرش ایرانی با آن مواجه شد.
وی افزود: وقتی صادرکننده مجبور است بخشی از هزینه صادرات را از جیب خود بپردازد، جای او در بازارهای جهانی قاچاقچی می‌گیرد. قاچاقچیان بدون رعایت استانداردها، زعفران را با کیفیت پایین یا زیر قیمت صادر می‌کنند و باعث می‌شوند جایگاه زعفران ایرانی که سال‌ها در بازارهای جهانی تثبیت شده بود، تضعیف شود.
میری با اشاره به نمونه افغانستان گفت: سال گذشته افغانستان حدود ۶۹ تن زعفران صادر کرده است، در حالی که خود اعلام کرده تولیدش فقط ۱۲ تا ۱۴ تن بوده است. این نشان می‌دهد بخش زیادی از زعفران ایرانی به نام افغانستان در بازارهای جهانی عرضه می‌شود و این امر ناشی از سوءمدیریت و سیاست‌های غلط در حوزه صادرات است.
