آیا چابهار از تحریم‌های ترامپ مستثنی می‌شود؟
تهران برای تقویت موقعیت ایران در مذاکرات با واشنگتن باید تحرکات دیپلماتیک خود را به موضوعاتی فراتر از بندر چابهار، مانند آوارگی ساکنان غزه و هماهنگی بیشتر با اردن و مصر گسترش دهد.
یک کارشناس مسائل شبه قاره هند گفت: تهران برای تقویت جایگاه ایران در مذاکرات با واشنگتن باید اقدامات دیپلماتیک خود را به موضوعاتی فراتر از بندر چابهار مانند آوارگی ساکنان غزه و هماهنگی بیشتر با اردن و مصر گسترش دهد.
عباس عراقچی در جریان سفر به عمان برای شرکت در هشتمین نشست کنفرانس اقیانوس هند در گفتگو با شبکه هندی «ویون»، اظهار داشت: هند در خصوص معافیت از تحریم‌های بندر چابهار با دولت آمریکا در تماس است.
وی افزود: قرارداد ۱۰ ساله داریم و برخی مسائل مربوط به طرف ثالث است و طرف هندی در این زمینه با آمریکا رایزنی می‌کند. بندر چابهار یک بندر مهم با اهمیت استراتژیک بالاست.
عراقچی همچنین در دیداری دیگر با وزیر امور خارجه هند تاکید کرد که شرایط این بار دشوار است اما به لطف عزم مشترک، دو طرف می‌توانند بر این چالش‌ها به ویژه در اقیانوس هند فائق آیند.
در اینجا این سؤال مهم مطرح می‌شود که آیا با توجه به بازگشت ترامپ به سیاست «فشار حداکثری» و سفر نخست‌وزیر هند به آمریکا و دیدار وی با ترامپ، آیا بندر چابهار از تحریم‌های ترامپ معاف می‌شود؟ تصمیم دولت ترامپ برای اعمال مجدد تحریم‌های شدید علیه ایران به شدت بر سرمایه‌گذاری‌های بلندپروازانه هند در بندر چابهار، دروازه تجاری مهم در جنوب شرقی ایران، تأثیر گذاشته است.
ترامپ در یادداشتی که اخیراً امضا شد، متعهد شد معافیت‌های تحریمی چابهار را لغو یا تعدیل کند. دهلی نو در سال ۲۰۱۶ قراردادی را برای توسعه این بندر با تهران امضا کرده بود.
نارندرا مودی، نخست وزیر هند، هفته گذشته در حالی که خود را برای سفر به ایالات متحده آماده می‌کرد، از سرمایه‌گذاری کشورش در بندر چابهار حمایت کرد و آن را ابزاری برای تسهیل ارتباطات تجاری با آسیای مرکزی توصیف کرد.
ترامپ در ۶ فوریه یک یادداشت امنیت ملی را با هدف محدود کردن خطوط مالی حیاتی ایران از جمله صادرات نفت و عملیات بندری ایران امضا کرد.
هند متعهد به سرمایه‌گذاری هنگفت در زیرساخت‌های بندر چابهار به ویژه در ترمینال شهید بهشتی است که شامل تامین مالی تجهیزات بندری، حفر کانال‌ها و ساخت تاسیسات مرتبط می‌شود. در سال ۲۰۲۴، قرارداد همکاری ۱۰ ساله بین ایندیا پورت گلوبال لیمیتد و سازمان بنادر دریانوردی ایران به امضا رسید که به هند اجازه داد تا ترمینال را مدیریت کند.
هند معافیت‌هایی را از تحریم‌های آمریکا علیه چابهار دریافت کرده بود تا نقش خود را در ارسال کمک‌های بشردوستانه به افغانستان و ایجاد یک مسیر تجاری جایگزین برای آسیای مرکزی برای دور زدن پاکستان نشان دهد. با این حال، موضع تندرو جدید ترامپ تردیدهایی را در مورد آینده این معافیت ایجاد می‌کند و سرمایه‌گذاری‌های استراتژیک و مالی هند در بندر چابهار را به خطر می‌اندازد.
ایران چه خواهد کرد؟
امین رضایی‌نژاد، کارشناس شبه قاره هند در گفتگو با روزنامه دنیای اقتصاد، درباره اظهارات وزیر امور خارجه ایران که با اشاره به اینکه تصمیم‌گیری در این باره را به طرف هندی واگذار می‌کنم، گفت: سخنان وزیر امور خارجه اگرچه از موضع قوی و اساسی بیان شد، اما امیدوارم در رابطه با سیاست خارجی ایران به حالت رکود در روابط ایران تبدیل نشود.
رضایی‌نژاد با اشاره به اینکه برای درک بهتر آینده روابط سیاسی و اقتصادی ایران و هند در دولت ترامپ باید به نکاتی توجه کرد، خاطرنشان کرد: ابتدا پروژه توسعه بندر چابهار به عنوان «کریدور تجاری» هند یعنی پروژه «IMEC» به دلیل مسئله غزه متوقف شد.
وی افزود: موضوع دوم این است که ترامپ به دنبال تحت فشار قرار دادن کشورهای عربی برای اجرای پروژه آوارگی ۲ میلیون فلسطینی از غزه برای تامین امنیت اسرائیل است و این در چارچوب حمایت از پروژه AMIC است که او کشورهای سازمان شانگهای را نیز به تحریم گمرکی تهدید کرد و هند نیز یکی از اعضای این سازمان است. از این رو تنش‌های قابل توجهی در روابط هند و ایالات متحده وجود دارد.
وی ادامه داد: اگر این چهار نکته را در نظر بگیریم به این نتیجه می‌رسیم که دولت واشنگتن به موازات طرح آوارگی فلسطینی‌ها، دهلی نو را برای بازگشت به سیاست‌های قبلی خود در منطقه غرب آسیا تحت فشار قرار می‌دهد، هرچند طرح آوارگی فلسطینی‌ها با مخالفت جدی کشورهای عربی مانند اردن و مصر مواجه شده است.
این کارشناس خاطرنشان کرد: نباید فراموش کرد که توازن جمعیتی در اردن به نسبت ۶۰ به ۴۰ به نفع فلسطینی‌ها است و این کشور دیگر ظرفیت جذب بیشتر فلسطینی‌ها را ندارد، از سوی دیگر، مصر پروژه AMEC را که یک جنگ علنی با کانال سوئز تلقی می‌شود، نمی‌پذیرد و به خوبی درک می‌کند که فلسطینی‌ها تهدیدهای جدی را از سوی فلسطینی‌ها به سمت پایین‌ترین وضعیت سوق می‌دهد.
رضایی‌نژاد تاکید کرد: برای تقویت جایگاه ایران در مذاکرات با واشنگتن، تهران باید تحرکات دیپلماتیک خود را به موضوعاتی فراتر از بندر چابهار مانند آوارگی ساکنان غزه و هماهنگی بیشتر با اردن و مصر گسترش دهد.
