از کتابخانه شخصی تا ایدئولوژی مرگبار: کتاب‌هایی که ذهن هیتلر را شکل دادند
آدولف هیتلر در حافظه تاریخی جهان با جنگ، خشونت و نسل‌کشی شناخته می‌شود، اما در پس این چهره سنگدل، جنبه‌ای کمتر شناخته‌شده نیز وجود داشت؛ علاقه عمیق به کتاب‌ها.
کتاب «هیتلر و کتابخانه شخصی‌اش» نوشته تیموتی ورینگ رایبک پرده‌ای تازه از این جنبه متناقض برمی‌دارد و نشان می‌دهد که چگونه کتاب‌ها در شکل‌گیری شخصیت و ایدئولوژی او نقشی تعیین‌کننده ایفا کردند.
بر اساس روایت این کتاب، هیتلر در طول زندگی خود حدود ۱۶ هزار جلد کتاب گردآوری کرده بود. پس از پایان جنگ جهانی دوم، حدود ۱۲۰۰ جلد از آن‌ها به کتابخانه کنگره آمریکا منتقل شد. این آثار دامنه وسیعی از موضوعات، از فلسفه و تاریخ گرفته تا رمان‌های عامه‌پسند، نمایشنامه‌ها، متون نظامی و آثار نژادپرستانه را شامل می‌شدند. تناقض تلخ اینجاست که رهبر نازی‌ها در حالی به جمع‌آوری و مطالعه هزاران جلد کتاب مشغول بود که رژیم او به کتاب‌سوزی‌های گسترده در اروپا دست می‌زد.
به گفته رایبک، هیتلر فقط یک کلکسیونر نبود؛ او مداد به دست صفحات را خط‌کشی می‌کرد و در حاشیه کتاب‌ها درباره رهبری، نبوغ و سرنوشت ملت‌ها یادداشت می‌نوشت. همین یادداشت‌ها نشان می‌دهد که کتاب‌ها برای او ابزاری فکری بودند، نه وسیله‌ای برای پر کردن قفسه‌ها. از جمله نکات جالب، علاقه ویژه هیتلر به آثار شکسپیر است. او نویسنده انگلیسی را برتر از گوته و شیلر می‌دانست و بارها در سخنرانی‌هایش از جملات شکسپیر الهام گرفت.
مسیر فکری هیتلر با تاثیرپذیری از افرادی چون دیتریش اِکارت، شاعر و روزنامه‌نگار آلمانی، شدت گرفت. اکارت از اعضای اولیه حزب نازی بود و با نوشته‌ها و ایده‌هایش، هیتلر را در جهت افراطی‌گری و ملی‌گرایی سوق داد. مرگ او در دسامبر ۱۹۲۳ پایان تاثیرش بر هیتلر نبود و میراث فکری‌اش سال‌ها بعد نیز در سیاست‌های نازی‌ها بازتاب یافت.
رایبک توضیح می‌دهد که در دهه ۱۹۳۰، همزمان با اوج‌گیری سیاسی هیتلر و فروش میلیونی کتاب «نبرد من»، خرید کتاب به یکی از بزرگ‌ترین هزینه‌های شخصی او تبدیل شد. حتی در پناهگاه زیرزمینی برلین نیز کتاب‌ها کنار تخت او قرار داشتند. علاقه او به متون نظامی و زندگی‌نامه ژنرال‌ها اعتمادبه‌نفسی تازه در برابر مشاوران نظامی‌اش ایجاد کرد و به تصمیماتی منجر شد که اروپا و جهان را به ویرانی کشاند.
این کتاب نشان می‌دهد که فرهنگ و ادبیات می‌توانند همانند سلاح، در خدمت ایدئولوژی‌های افراطی قرار گیرند. هیتلر با وسواس در مطالعه و یادداشت‌نویسی، دانشی انباشته و آن را به ابزاری برای توجیه جنگ و جنایت تبدیل کرد. به این ترتیب، تصویر تازه‌ای از پیشوا ترسیم می‌شود: نه فقط یک دیکتاتور خونریز، بلکه کتاب‌خوانی وسواسی که از فرهنگ برای ساختن ایدئولوژی مرگبار خود بهره گرفت.
