فیلمی که به حکم قطع دست کارگردان آن منجر شد
سینمای ایران در سال ۱۳۵۰ شاهد ساخت فیلمی متفکرانه و عمیق از کارگردانی بود که اکنون به عنوان شخصیتی تاثیرگذار در تاریخ فرهنگ، هنر و سینمای ایران شناخته می‌شود، اما مشکل این فیلم چه بود که پس از توقیف آن، حکم قطع دست سازنده آن صادر شد؟
نصرت کریمی ازجمله فیلمسازان صاحب سبک و تاثیرگذار در فرهنگ و تاریخ سینمای ایران است که در سال ۱۳۵۰ با ساخت فیلم «محلل» بر پایه داستانی با همین نام از صادق هدایت، نام خود را بر سر زبانها انداخت و با مذهبیون آن زمان در افتاد.
این فیلم داستان شوهری بازاری را روایت می‌کند که در بگومگویی خانوادگی، همسر خود را «سه طلاقه» می‌کند اما خیلی زود پشیمان می‌شود. بنا به فقه اسلامی یا برداشتی که در داستان از آن ارائه می‌شود، این مرد دیگر حق «رجوع» به همسر خود را ندارد و تنها به شرطی می‌تواند دوباره با زن خود زناشویی کند، که مردی دیگر به نام :محلل» این عمل را انجام دهد. مرد در تنگنایی دردناک قرار می‌گیرد: از سویی نمی‌تواند احکام شرع را نادیده بگیرد و از سوی دیگر حاضر نیست همسر سابقش با مردی بیگانه عقد کند.
نمایش فیلم واکنش تند محافل دینی را به دنبال داشت که در نهایت به توقیف فیلم انجامید. شهید مطهری یکی از این منتقدان بود و ساخت آن را توهین به اسلام و تحریف فقه دوازده امامی اعلام کرد.
این واکنش، پس از وقوع انقلاب و در جریان انقلاب فرهنگی، تا صدور رأی قطع دست نصرت کریمی برای نگارش فیلمنامه «محلل» و اعدام برای ساخت آن، شدت یافت.
اما به گفته پسرش بابک کریمی این حکم به دلیل محبوبیت نصرت کریمی و عدم فعالیت سیاسی‌اش، به ممنوعیت کار کردن در سینمای ایران تا پایان عمر تبدیل شد.
او با ساخت سه‌گانه «درشکه‌چی»، «محلل»، «تختخواب سه‌نفره»، و در نهایت فیلم «خانه‌خراب» ۱۳۵۴ از مهمترین سینماگران واقع‌گرا و اجتماعی دهه پنجاه ایران بود و تلاش می‌کرد استاندارد سینمای روز دنیا را هم به آثارش تزریق کند. این ترکیب، حاصل قریب به دو دهه مشق و دستیاری کریمی در سبک رئالیسم سینمای ایتالیا و همکاری با فیلمسازانی چون ویتوریو دسیکا و لوکینو ویسکونتی بود.
این روزها پس از گذشت چند سال از مرگ نصرت کریمی و چند دهه ممنوع‌الکاری‌اش، انتشار یک مستند درباره او دوباره بحث‌ها و توجه جامعه را نسبت به این کارگردان بالا برده است.
