زلیخا چگونه درگذشت و کجا دفن شده است؟
سرگذشت یوسف پیامبر و زلیخا از مشهورترین روایتهای مشترک میان ادیان ابراهیمی است، اما نام زلیخا نه در قرآن و نه در تورات ذکر نشده و هیچیک از متون اصلی دینی درباره چگونگی مرگ او یا محل دفنش توضیحی نمیدهند.
با این حال، منابع تفسیری و تاریخی اسلامی روایتهایی گسترده و متفاوت درباره سرنوشت او ارائه کردهاند؛ روایتهایی که تصویر دیگری از زندگی زلیخا پس از رخدادهای داستان یوسف ترسیم میکنند.
بر اساس نوشتههای ثعلبی، عالم برجسته قرن پنجم هجری در کتاب «قصص الأنبیاء»، زلیخا پس از مرگ همسرش – عزیز مصر – دچار فقر شدید شد، زیبایی گذشتهاش را از دست داد و حتی بیناییاش را از دست داد. او در نهایت توبه کرد و به خدای یوسف ایمان آورد. ثعلبی بیان میکند زمانی که یوسف پس از سالها زندان به مقام وزارت رسید، زلیخا را دید و او را به همسری گرفت. در این روایت آمده است که زلیخا دو فرزند برای یوسف به دنیا آورد و در دوران پیری در آرامش درگذشت؛ به گونهای که خود یوسف بر پیکر او نماز گزارد.
طبری، مفسر و مورخ مشهور قرن سوم هجری، نیز از قول وهب بن منبه گزارش میدهد که زلیخا پس از ازدواج با یوسف، زندگی آرامی در مصر داشت و در همانجا درگذشت و دفن شد. ابنکثیر نیز در کتاب «البدایة والنهایة» همین روایت را تأیید کرده و نوشته است که زلیخا پس از ایمان آوردن و ازدواج با یوسف، از دنیا رفت و دو فرزند از او باقی ماند. او نیز محل دفن زلیخا را مصر ذکر میکند. کسائی، روایتگر دیگر، جزئیات بیشتری ارائه داده و نوشته است که یوسف همسرش را غسل داد، کفن کرد و در خانه خود در مصر به خاک سپرد.
در مقابل، منابع یهودی مانند میدراش و آثار یوسفوس، و همچنین تفاسیر مسیحی از چهرههایی چون اوریگن و آگوستین، هیچ گزارشی درباره مرگ زلیخا یا محل دفن او ارائه نمیکنند و داستان برای آنان با ماجرای وسوسه زلیخا و زندانی شدن یوسف پایان میپذیرد.
در زمینه آرامگاه زلیخا، تنها نکته مشترک در منابع معتبر اسلامی این است که او در مصر به خاک سپرده شده است، بدون ارائه نشانی دقیق. روایتهایی درباره وجود قبر او در شهرهایی مانند قاهره، سمرقند یا دهلی مطرح شده اما این ادعاها بر پایه افسانههای محلی است و سند تاریخی معتبری ندارند.
به این ترتیب، آنچه درباره مرگ زلیخا و محل دفن او وجود دارد، تنها در سنت تفسیری اسلامی ثبت شده و نه در متون اصلی دینی؛ روایتی که زندگی او را پس از ماجرای یوسف، با توبه، ایمان و آرامش به تصویر میکشد.