کشف کرمی که زهر را به طلا بدل میکند

در اعماق اقیانوس آرام گونهای کرم زردرنگ و درخشان کشف شده است که توانسته با سازوکاری شگفتانگیز یعنی تبدیل زهر به طلا بقای خود را در یکی از مرگبارترین نقاط زمین تضمین کند.
این جانور که Paralvinella hessleri نام دارد، در محیطی زندگی میکند که سرشار از آرسنیک و سولفید ناشی از دهانههای گرمابی است؛ موادی که برای بیشتر موجودات کشنده محسوب میشوند.
پژوهشی که توسط «چائولون لی» از مؤسسه اقیانوسشناسی آکادمی علوم چین و گروه همراه او انجام شده و در تاریخ ۲۶ اوت در نشریه PLOS Biology منتشر گردیده، نشان میدهد این کرم ذرات سمی را درون سلولهای خود به دام انداخته و با ترکیب آن با سولفید، بلورهایی زرد و درخشان به نام «اورپیمنت» (orpiment) میسازد. این فرآیند نوعی سمزدایی تازه است که موجب میشود کرم در محیطی پر از زهر همچنان زندگی کند.
این دهانههای گرمابی که آبهای فوقداغ و غنی از مواد معدنی بیرون میریزند، با غلظت بالای آرسنیک و سولفید شناخته میشوند. بررسیها نشان دادهاند که آرسنیک در بافت بدن این جانور انباشته شده و گاهی بیش از یک درصد وزن بدن او را تشکیل میدهد. گروه تحقیقاتی با بهرهگیری از میکروسکوپی پیشرفته، همراه با تحلیل DNA، پروتئین و ترکیبات شیمیایی، توانستند این سازوکار عجیب را آشکار سازند.
دکتر «هاو وانگ» یکی از اعضای گروه پژوهش میگوید نخستین تجربهاش از سفر به اعماق دریا او را شگفتزده کرده است. او توصیف میکند که کرمهای زرد مانند جواهرات زنده در پسزمینه تاریک دهانهها خودنمایی میکردند و باور آن دشوار بود که موجودی بتواند در چنین شرایطی نه تنها زنده بماند بلکه رشد کند.
وی افزود همان کانی سمی و طلایی که این کرم تولید میکند، یعنی اورپیمنت، در دوران میانه و رنسانس ارزش زیادی نزد نقاشان داشته است و این همنشینی زیستشناسی و تاریخ هنر، شگفتی تازهای را نمایان میسازد.
نویسندگان مقاله یادآور میشوند که برای مدتها ماهیت دانههای زرد موجود در سلولها ناشناخته مانده بود و تنها پس از استفاده از ترکیب روشهای میکروسکوپی و طیفسنجی مشخص شد که این ذرات همان کانی اورپیمنت هستند. آنها تاکید کردهاند که این الگوی «مبارزه با سم به کمک سم» میتواند الهامبخش پژوهشگران در بازاندیشی درباره شیوههای سازگاری بیمهرگان دریایی با محیطهای سمی باشد.
این یافته نه تنها راز بقای P. hessleri را در محیطی مرگبار آشکار کرد، بلکه پیوندی غیرمنتظره میان زیستشناسی اعماق اقیانوس و تاریخ هنر بشری را نیز به نمایش گذاشت.