حسن صباح؛ رهبر «تروریست‌ها» یا دانشمندی همه‌فن‌حریف؟
همزمان با پخش سریال مصری «الحشاشین»، بسیاری از گزارش‌ها حسن صباح را به عنوان رهبر اولین گروه «تروریستی» جهان معرفی می‌کنند. اما کمتر گزارشی به مطالعات او در حوزه‌های مختلف علمی اشاره کرده است.
بر اساس کتاب «تاریخ شفاهی پارس» نوشته ادوارد براون، حسن صباح از علوم مختلف از جمله فلسفه، هندسه، نجوم و سیاست آگاهی داشت.
در جلد اول این کتاب آمده است که صباح دائماً مشغول نوشتن کتاب و مطالعه بوده است.
همچنین کتاب‌های فصول اربعه و مقدمهٔ کتاب سیدنا از نوشته‌های صباح است.
حسن صباح که در ابتدا شیعه دوازده امامی بود، پس از تغییر مذهب به فرقه اسماعیلیه پیوست.
او سعی کرد از طریق ایجاد شبکه‌ای پیچیده از عقاید، تبلیغات مخفیانه، ترور و ساخت قلعه‌ها در مناطق صعب‌العبور، علیه حاکمان سلجوقی و خلفای عباسی مبارزه کند.
برخی صباح را ریاکار و جانی می دانند، اما گروهی دیگر معتقدند او یکی از نخستین میهن پرستان ایرانی بود که قصد داشت از طریق فعالیت مذهبی-سیاسی، ایران را از زیر یوغ غیرایرانی‌ها آزاد کند.
او آثار عقیدتی خود را به زبان فارسی می‌نوشت و آن را به عنوان زبان رسمی و مقدس فرقه خود برگزید.
بسیاری بر این باورند که صباح سعی داشت اندیشه‌های مزدکی، جنبش اصلاح‌طلبانه عصر ساسانی را احیا کند.
مزار دهقانان زیادی به او پیوستند تا از ستم سلجوقیان رهایی یابند.
با این حال، بسیاری معتقدند روش خشونت‌آمیز و رعب‌افکنی او در میان مردم، پاشنه آشیل پروژه او بود که موجب شکست آن شد.
