پهپادهای ایرانی شاهد؛ ارزان و مرگبار، الهام‌بخش رقبا
روزنامه وال استریت ژورنال در گزارشی اعلام کرد ایالات متحده و متحدان اروپایی‌اش به طور فزاینده‌ای در حال توسعه پهپادهایی هستند که مستقیم از نمونه‌های انتحاری ایرانی شاهد الهام گرفته‌اند.
این پهپادها که در جنگ اوکراین توسط روسیه به کار گرفته شدند، توانسته‌اند معادلات میدانی را تغییر دهند و به یکی از مؤثرترین ابزارهای نظامی سال‌های اخیر بدل شوند.
پهپاد شاهد نخستین بار در اوایل دهه ۲۰۰۰ و به‌عنوان پاسخی به پهپادهای دوربرد اسرائیل ساخته شد. قابلیت پرواز انبوه و ایجاد اختلال در سامانه‌های دفاعی دشمن، این پهپاد را به سلاحی تأثیرگذار تبدیل کرده است. در ژانویه ۲۰۲۴، یک گروه نیابتی وابسته به جمهوری اسلامی با استفاده از شاهد به پایگاه آمریکا در اردن حمله کرد که منجر به کشته شدن چند سرباز آمریکایی شد.
روسیه از سال ۲۰۲۲ شاهد-۱۳۶ را وارد میدان جنگ اوکراین کرد و پس از تغییراتی آن را با نام «ژرانیوم ۲» تولید انبوه نمود. تنها در ژوئیه ۲۰۲۵ بیش از ۵۵۰ فروند از این پهپادها به سمت اوکراین شلیک شد که حداقل ۲۷ قربانی برجا گذاشت. انتقال فناوری به کره شمالی نیز زنگ خطر تازه‌ای برای غرب بود؛ ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، اعلام کرده است که روسیه فناوری شاهد را در اختیار پیونگ‌یانگ قرار داده و در ساخت خطوط تولید پهپاد و همکاری موشکی مشارکت دارد.
در برابر این تحولات، آمریکا و اروپا به سرعت به سمت تولید پهپادهای مشابه گام برداشته‌اند. وزارت دفاع آمریکا در تابستان گذشته ۱۸ نمونه پهپاد جدید معرفی کرد که برخی از آنها شباهت زیادی به شاهد داشتند. شرکت اسپکترورکز پهپاد «LUCAS» را رونمایی کرد و گریفن آیرواسپیس نمونه دوربرد «Arrowhead» را عرضه نمود. در بریتانیا نیز شرکت ام‌جی‌آی پهپاد «Skyshark» را معرفی کرد که سرعتی حدود ۴۵۰ کیلومتر در ساعت دارد؛ تقریبا دو برابر شاهد-۱۳۶.
با این حال، تفاوت هزینه تولید همچنان چشمگیر است. شرکت اندریل اینداستریز در سال گذشته ۲۹۱ فروند پهپاد «Altius» را به تایوان فروخت که با زیرساخت و آموزش، قیمت هر دستگاه بیش از یک میلیون دلار شد. در مقابل، برآوردها نشان می‌دهد روسیه قادر است شاهد را با هزینه‌ای بین ۳۵ تا ۶۰ هزار دلار تولید کند.
