آمادهباش ایران برای «بدترین سناریو»: حمله احتمالی اسرائیل یا آمریکا

پس از ضربات بیسابقهای که در سال گذشته از سوی اسرائیل به سامانههای پدافند هوایی ایران وارد شد، تهران تلاش تازهای را برای بازسازی و تقویت سامانههای دفاعی خود آغاز کرده تا در برابر هرگونه حمله احتمالی به تأسیسات حساس، آمادگی داشته باشد.
بر اساس گزارش روزنامه فایننشیال تایمز، حملات اسرائیل در فروردین و مهر سال ۱۴۰۳ منجر به تخریب یا آسیب جدی به بخشی از سامانههای راداری و موشکهای زمینبههوای ایران از جمله سامانههای روسی اس-۳۰۰ شد. با این حال، تصاویر ماهوارهای نشان میدهند که ایران در ماههای اخیر، برخی سامانهها را از نو مستقر کرده و حتی در مراسمهای نظامی، از جمله رژه روز ارتش، بهصورت علنی به نمایش گذاشته است.
در رزمایشهای اخیر نیز شلیک موشک از سامانه اس-۳۰۰ با استفاده از راداری بومی ثبت شده که به گفته نیکول گراجوسکی، ممکن است به دلیل از کار افتادن رادار اصلی باشد. تهران همچنین بر توسعه سامانههای ساخت داخل چون باور-۳۷۳ و خرداد-۱۵ تأکید دارد؛ حرکتی که به گفته کارشناسان بینالمللی، در واکنش به ناکامی در دریافت تجهیزات پیشرفتهتر از روسیه صورت گرفته است.
در سوی مقابل، اسرائیل که تجربه دههها تمرین برای حمله به تأسیسات ایران را دارد، در صورت تصمیم به اقدام نظامی، ابتدا باید سامانههای دفاعی ایران را طی ساعتها یا حتی روزها سرکوب کند؛ امری که به گفته تحلیلگران، نیازمند استفاده همزمان از جنگندهها، موشکهای کروز، سامانههای جنگ الکترونیک و موشکهای ضد رادار است.
با این حال، حتی سامانههای قدیمیتر نیز میتوانند تهدیدی واقعی باشند؛ چنانکه در سال ۱۳۹۶، سوریه توانست یک جنگنده اف-۱۶ اسرائیلی را با موشک اس-۲۰۰ سرنگون کند.
در صورت ورود آمریکا به درگیری، ممکن است از بمبافکنهای بی-۲ مستقر در دیهگو گارسیا استفاده شود که قابلیت حمل بمبهای سنگرشکن جیبییو-۵۷ با وزن ۱۳۶۰۰ کیلوگرم را دارند. اما اگر اسرائیل به تنهایی دست به اقدام بزند، باید به جنگندههای اف-۳۵ و اف-۱۵ با بمبهای کوچکتر اکتفا کند که برای نفوذ به پناهگاههای زیرزمینی به چندین نوبت حمله نیاز دارند.
در چنین شرایطی، حتی پهپادهای ایرانی و سامانههای متحرک کوتاهبرد نیز میتوانند نقش بازدارنده داشته باشند. هنوز مشخص نیست در صورت وقوع حمله، دفاع ایران تا چه اندازه مؤثر خواهد بود.