طرح اسرائیل برای کنترل غزه: پاسخ به هفت سوال
از اهداف عملیات گرفته تا سرنوشت مردم و اینکه چه کسی بعداً حکومت خواهد کرد، طرح تصرف شهر غزه، سوالاتی را در ابعاد نظامی، انسانی و سیاسی مطرح می‌کند.
صبح جمعه گذشته، کابینه امنیتی اسرائیل طرح بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر، برای گسترش عملیات نظامی در نوار غزه به منظور شامل شدن کنترل شهر غزه را تصویب کرد. این اقدام برخلاف توصیه‌های ارتش بود.
این تصمیم سوالات زیادی را مطرح کرد، از جمله:
چرا اسرائیل می‌خواهد کنترل شهر غزه را به دست بگیرد؟
ارتش اسرائیل اکنون کجاست؟
این برای غیرنظامیان چه معنایی دارد؟
این کار چقدر طول می‌کشد؟
چه کسی پس از عملیات حکومت خواهد کرد؟
حماس چه خواهد کرد؟
چه کسی به این طرح اعتراض کرد؟
اول: چرا اسرائیل می‌خواهد کنترل شهر غزه را به دست بگیرد؟
در مورد این سؤال، نتانیاهو گفت که گسترش عملیات، امنیت اسرائیل را تضمین می‌کند، حماس را از قدرت کنار می‌زند و امکان بازگشت زندانیان را فراهم می‌کند.
پس از این جلسه، دفتر او اعلام کرد که کابینه «پنج اصل برای پایان دادن به جنگ» را تصویب کرده است، از جمله: خلع سلاح حماس، بازگرداندن زندانیان، غیرنظامی کردن غزه، اعمال کنترل امنیتی اسرائیل بر نوار غزه، و ایجاد یک دولت مدنی جایگزین که به حماس یا تشکیلات خودگردان فلسطین وابسته نباشد.
با این حال، این اعلامیه به صراحت اعلام نکرد که اسرائیل کنترل کامل بر نوار غزه را اعمال خواهد کرد، علیرغم اظهارات قبلی نتانیاهو در این مورد.
دوم: ارتش اسرائیل در حال حاضر کجا مستقر است؟
تقریباً دو سال پس از جنگ، ارتش اسرائیل می‌گوید که تقریباً ۷۵٪ از نوار غزه را کنترل می‌کند.
سازمان ملل متحد اعلام کرده است که بیش از ۸۶٪ از غزه در منطقه نظامی اسرائیل یا تحت دستور تخلیه است.
بخش اصلی خارج از کنترل ارتش اسرائیل، نوار ساحلی است که از شهر غزه در شمال تا خان یونس در جنوب امتداد دارد. بیش از دو میلیون فلسطینی در غزه در چادرها، پناهگاه‌های موقت و آپارتمان‌های این منطقه جمع شده‌اند.
سوم: این برای غیرنظامیان چه معنایی دارد؟
برای غیرنظامیان در غزه، احتمال تشدید درگیری‌ها، نگرانی‌هایی را مبنی بر کشته شدن غیرنظامیان بیشتر و بدتر شدن شرایط زندگی وخیم آن‌ها ایجاد کرده است.
به گفته سازمان ملل متحد، بحران انسانی در غزه ویرانگر است و بسیاری از مردم برای چند روز متوالی از کمبود غذا رنج می‌برند.
به گفته مقامات بهداشت محلی در نوار غزه، بسیاری از مردم غزه از زمان شروع جنگ چندین بار آواره شده‌اند و بیش از ۶۰ هزار نفر کشته شده‌اند.
در همین رابطه، مخلص المصری، ۳۴ ساله، که خانه‌اش در شمال غزه را ترک کرده و اکنون در خان یونس زندگی می‌کند، جایی که شش نفر از بستگانش در بمباران اخیر کشته شدند، به نیویورک تایمز گفت: «آن‌ها درباره اشغال مناطق پرجمعیت صحبت می‌کنند. اگر این کار را انجام دهند، مرگ‌های بی‌شماری رخ خواهد داد.»
چهارم: چقدر طول خواهد کشید؟
طبق آنچه العین نیوز در نیویورک تایمز بررسی کرده است، احتمالاً فراخوانی نیروهای ذخیره لازم برای پیشروی به سمت شهر غزه و فراهم کردن زمان برای تخلیه اجباری ده‌ها هزار فلسطینی از مناطق جنگی جدید، روزها یا هفته‌ها طول خواهد کشید.
اگر دولت تصمیم به ادامه عملیات بگیرد، ارتش معتقد است که می‌تواند بخش‌های باقی‌مانده غزه را ظرف چند ماه کنترل کند.
پنجم: چه کسی پس از عملیات حکومت خواهد کرد؟
نتانیاهو روز پنجشنبه اظهار داشت که اسرائیل کنترل دائمی غزه را نمی‌خواهد. او گفت: «ما نمی‌خواهیم آن را حفظ کنیم. ما نمی‌خواهیم بر آن حکومت کنیم. ما نمی‌خواهیم به عنوان یک نهاد حاکم در آنجا باشیم. ما می‌خواهیم آن را به نیروهای عربی تحویل دهیم.»
در این زمینه، نیویورک تایمز گزارش داد که کشورهای عربی ممکن است با شرکت در یک نیروی بین‌المللی، شاید برای به عهده گرفتن امنیت و اداره، احتمالاً با صلح‌بانان یا پیمانکاران خارجی، موافقت کنند. با این حال، احتمالاً به دنبال تأیید تشکیلات خودگردان فلسطین خواهد بود که در حال حاضر بخشی از کرانه باختری را اداره می‌کند و بخش‌هایی از غزه را قبل از اینکه حماس کنترل نوار غزه را در اواسط سال ۲۰۰۷ به دست بگیرد، اداره می‌کرد.
با این حال، به گفته این روزنامه، اصرار کابینه امنیتی اسرائیل بر کنار گذاشتن تشکیلات خودگردان فلسطین از هرگونه دولت غیرنظامی، همانطور که در اعلامیه آن ذکر شده است، ممکن است جلب حمایت بین‌المللی از طرح جنجالی آن را دشوارتر کند.
ششم: حماس چه خواهد کرد؟
روز جمعه، حماس اعلام کرد که «اشغال» شهر غزه و تخلیه ساکنان آن «یک جنایت جنگی جدید» خواهد بود.
این جنبش در بیانیه‌ای به اسرائیل هشدار داد که «این ماجراجویی بهای سنگینی برایش خواهد داشت»، بدون اینکه جزئیات پاسخ خود را شرح دهد.
با وجود خسارات سنگینی که متحمل شده است، حماس همچنان به جذب نیرو ادامه می‌دهد و از تسلیم شدن امتناع می‌کند.
هفتم: چه کسی با این طرح مخالف است؟
به گفته مقامات امنیتی اسرائیل، ایال زمیر، رئیس ستاد نیروهای دفاعی اسرائیل، از جمله مخالفان طرح نتانیاهو بود.
زمیر ابراز نگرانی کرد که گسترش دامنه عملیات، جان گروگان‌ها را که گمان می‌رود تقریباً ۲۰ نفر از آن‌ها هنوز در غزه زنده باشند، به خطر می‌اندازد و فشار بر منابع و نیروهای از پیش محدودشده را افزایش می‌دهد و به گفته مقامات، ارتش را تحت مسئولیت اداره دو میلیون فلسطینی قرار می‌دهد.
در جلسه شورای امنیت سازمان ملل متحد در روز سه‌شنبه، میروسلاو ینچا، معاون دبیرکل سازمان ملل متحد در امور اروپا، آسیای مرکزی و آمریکا، گفت که گسترش دامنه عملیات نظامی «جان میلیون‌ها فلسطینی را به خطر می‌اندازد و می‌تواند جان گروگان‌های باقی مانده را نیز به خطر بیندازد.»
واکنش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی به طرح اسرائیل، محکومیت، هشدارها و مخالفت‌ها را به دنبال داشته است.
ولکر تورک، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد، خواستار توقف فوری طرح دولت اسرائیل «با هدف کنترل کامل نظامی نوار غزه اشغالی» شد.
اورزولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، نیز از اسرائیل خواست تا در این طرح تجدیدنظر کند.
در آلمان، فریدریش مرتس، صدراعظم، از تعلیق صادرات تسلیحاتی که اسرائیل ممکن است در غزه استفاده کند، خبر داد.
بریتانیا، از طریق کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر، طرح اسرائیل برای «کنترل» شهر غزه را یک «اشتباه» توصیف کرد و از دولت بنیامین نتانیاهو خواست تا «فوراً در آن تجدیدنظر» کند.
در اسپانیا، مانوئل آلبارس، وزیر امور خارجه، تصمیم اسرائیل را به شدت محکوم کرد و گفت که «فقط به ویرانی و رنج بیشتر منجر خواهد شد.»
از سوی دیگر، بروکسل سفیر اسرائیل را در مورد طرح شهر غزه احضار کرد. ماکسیم پروو، وزیر امور خارجه بلژیک، گفت: «هدف مشخص است: ابراز مخالفت کامل ما با این تصمیم.»
ترکیه از جامعه بین‌المللی خواست تا طرح اسرائیل را متوقف کند و هشدار داد که این طرح «ضربه‌ای شدید» به صلح و امنیت خواهد بود.
واکنش‌های عربی محکوم شد
در جهان عرب، امارات متحده عربی شدیدترین محکومیت و تقبیح خود را از تصمیم دولت اسرائیل برای اشغال نوار غزه ابراز کرد و نسبت به پیامدهای فاجعه‌بار این تصمیم، خطر قربانیان بی‌گناه بیشتر در نوار غزه و وخیم‌تر شدن فاجعه انسانی هشدار داد.
به همین ترتیب، عربستان سعودی طرح اسرائیل برای «اشغال» غزه و «گرسنگی دادن» جمعیت آن را محکوم کرد.
مصر نیز طرح اسرائیل را با «شدیدترین لحن» محکوم کرد، که آن را با هدف «تثبیت اشغال غیرقانونی سرزمین‌های فلسطین توسط اسرائیل، ادامه جنگ نابودی در غزه، از بین بردن تمام جنبه‌های زندگی مردم فلسطین، تضعیف حق تعیین سرنوشت و تأسیس کشور مستقل آن‌ها و از بین بردن آرمان فلسطین» دانست.
در بیانیه‌ای که توسط دیوان سلطنتی اردن منتشر شد، آمده است که ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن، طی تماس تلفنی با محمود عباس، رئیس‌جمهور فلسطین، «بر رد و محکومیت قطعی اردن از این اقدام که راه حل دو کشور و حقوق مردم فلسطین را تضعیف می‌کند و تلاش‌های بین‌المللی برای دستیابی به توافق آتش‌بس و پایان دادن به رنج‌های انسانی در غزه را تهدید می‌کند، تأکید کرد.»
این طرح اسرائیل واکنش‌های دیگری را در کشورهای عربی و غربی برانگیخت.
