برنامه غذایی عجیبی که در فضا استفاده میشود!
برنامه غذایی و غذا خوردن برای فضانوردان در خارج از محیط زمین، مسئله‌ای بود که به ویژه در سال‌های اول پرواز آن‌ها به کهکشان، چالشی بزرگ برای آن‌ها ایجاد کرده بود.
جان گلن به عنوان اولین فضانورد آمریکایی که در نزدیک محیط بی‌وزنی مدار زمین، توانست غذا بخورد، در این باره می‌گوید: «اگرچه خوردن غذا در این شرایط شما را به زحمت نمی‌اندازد و کار بسیار ساده‌ای است اما تنوع غذایی بسیار محدود و کم است.»
در ابتدای امر، غذای فضانوردان بصورت مکعبی شکل و لقمه‌ای و پودر یا نیمه مایع در داخل تیوب‌های آلومینیومی تهیه می‌شد. اما چالش بزرگ فضانوردان در استفاده این نوع غذاها، خرد شدن آن‌ها هنگام خوردن و طعم بد و به خصوص غذا پس از بیرون آمدن از تیوپ آلومینیومی بود.
سیل شکایات فضانوردان به ناسا منجر شد تا در ماموریت‌های بعدی کیفیت غذایی پیشرفت کند که با حذف لوله آلومینیومی شروع شد. مرحله بعدی بالا بردن سطح کیفیت بسته‌بندی مواد غذایی بود که بر این اساس، مکعب‌های لقمه‌ای با صفحه‌ای ژلاتینی پوشانده شدند تا از خورد شدن آن‌ها جلوگیری شود و از پوشش پلاستیکی غذاهای منجمد نیز برای مصرف راحت‌تر آن‌ها کاسته شد.
پس از آن نوبت به ارتقای سطح کمی و کیفی غذاها بود تا در منوی غذایی فضانوردان خوراکی‌های خوشمزه و اشتهاآوری همچون کوکتل میگو، مرغ و سبزیجات، پودینگ شکلات با شکر زرد، عصاره ذرت و سس سیب افزوده شود.
پرتاب آپولو به فضا پیشرفت عظیمی در این زمینه بود. چراکه فضانوردان برای نخستین بار امکان استفاده از آب گرم و ظروف و قاشق و چنگال را در فضای دور از زمین داشتند.
با پرتاب «اسکای لب» به آسمان، سالن غذاخوری و صندلی هم برای فضانوردان در نظر گرفته شد. فهرست غذایی «اسکای لب» شامل ۷۲ غذای خوشمزه و اشتهابرانگیز بود.
اضافه شدن یخچال و فریزر به این فضاپیما از دیگر امکاناتی بود که در فضاپیماهای پیشین وجود نداشت. میزان غذای مصرفی فضانوردان با فرمول‌های خاصی اندازه‌گیری میشود تا تمامی ویتامین‌ها و مواد معدنی لازم برای بدن تامین شود و این میزان در خانم‌ها و آقایان متفاوت است. در فضاپیمای شاتل فهرست غذایی آن‌قدر متنوع است که به هیچ عنوان با غذاهای اولیه فضانوردان قابل مقایسه نیست.
در مجموع، غذای فضانوردان به چهار گروه بزرگ تقسیم می‌شوند. گروه اول شامل غذا و نوشیدنی‌هایی میشود که آب موجود در آن‌ها را تبخیر می‌کنند و در هنگام استفاده در فضا آب مورد نیاز برای مصرف به آن‌ها افزوده میشود.
دسته بعدی غذاهایی هستند که با گرم کردن، باکتری‌ها و آنزیم‌های مضر آن‌ها از بین می‌روند. این نوع از مواد غذایی معمولا در پوشش‌های آلومینیومی، قوطی‌هایی با دو نوع فلز، فنجان‌های پلاستیکی یا کیسه‌های قابل بازیافت تهیه می‌شوند. بیشتر میوه‌ها و ماهی‌ها در این گروه قرار دارند.
غذاهای نیمه نرم دسته سوم گروه غذایی است که آب آن‌ها کاملا تبخیر نشده و مقداری از آب موجود در مواد غذایی حفظ میشود و هنگام مصرف نیاز به افزودن هیچ موادی به غذا نیست. برخی از میوه‌های خشک و گوشت در این گروه جای می‌گیرند.
گوشت گروه بعدی در طبقه‌بندی غذای فضانوردان است و همان‌طور که می‌دانید به سرعت فاسد میشود. به همین دلیل آن را به صورت پخته‌شده در پاکت‌های انعطاف‌پذیر، کیسه‌های آلومینیومی و استریلیزه قرار می‌دهند که البته یونیزه شده‌اند تا در دمای محیط فاسد نشوند.
