آیا ریاست‌جمهوری ترامپ نظم جهانی را از هم می‌پاشد؟
بحران در حکمرانی جهانی و احتمال تغییرات اساسی در نظم بین‌المللی با بازگشت احتمالی دونالد ترامپ به ریاست‌جمهوری آمریکا، به موضوعی مهم در تحلیل‌های سیاسی تبدیل شده است.
سیاست‌های ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری او، از خروج از معاهدات اقلیمی و سازمان جهانی بهداشت تا اعمال فشار بر نهادهای بین‌المللی، نشان‌دهنده تغییر بنیادین در سیاست خارجی آمریکا بود. اکنون این پرسش مطرح است که در صورت بازگشت او، چه بخشی از نظم جهانی پس از جنگ سرد حفظ خواهد شد و چه بخش‌هایی دستخوش تغییر خواهد شد.
به گزارش اندیشکده چتم هاوس، ترامپ در نخستین هفته‌های ریاست‌جمهوری خود، حمله‌ای مستقیم به نظم جهانی پس از جنگ سرد انجام داد و اصول و نهادهای بین‌المللی را که بر پایه همکاری‌های چندجانبه بنا شده بودند، به چالش کشید. سیاست‌های او در زمینه تجارت جهانی، تغییرات اقلیمی و بهداشت، نشان داد که این تغییرات پایدار است و به آسانی قابل اصلاح نخواهد بود.
یکی از جنجالی‌ترین اقدامات ترامپ در سیاست خارجی، خروج از توافق پاریس درباره تغییرات اقلیمی بود که پیش‌بینی می‌شد، اما تصمیم او برای قطع همکاری با سازمان جهانی بهداشت و توقف مذاکرات پیمان جهانی مقابله با پاندمی، بسیاری را شگفت‌زده کرد. در همین راستا، یکی از دستورات اجرایی ترامپ احتمال اعمال تحریم‌هایی علیه دادگاه کیفری بین‌المللی را مطرح کرد.
سیاست‌های ترامپ در حوزه تجارت نیز فاصله آمریکا را از سازمان تجارت جهانی بیشتر کرد. او با اعمال تعرفه‌های گسترده بر کالاهای چینی و فشار بر کشورهای دیگر، مسیر جدیدی را در سیاست اقتصادی آمریکا رقم زد. نمونه‌ای از این سیاست را می‌توان در اختلاف کوتاه‌مدت با کلمبیا بر سر پذیرش مهاجران اخراجی از آمریکا مشاهده کرد که پس از تهدید ترامپ به اعمال تعرفه ۲۵ درصدی، به‌سرعت حل شد.
سیاست‌های مهاجرتی ترامپ نیز به‌طور مستقیم بر نظم بین‌المللی تأثیر گذاشت. اخراج گسترده مهاجران بدون در نظر گرفتن حق درخواست پناهندگی، فاصله سیاست‌های آمریکا را از استانداردهای بین‌المللی بیشتر کرد.
در حالی که ترامپ در دوره اول خود تهدیدهایی علیه ناتو و سازمان ملل مطرح کرده بود، برخی نشانه‌ها حاکی از تغییر مواضع تیم او در قبال این نهادهاست. برای مثال، وعده دولت ترامپ برای حل بحران اوکراین در «۲۴ ساعت نخست» ریاست‌جمهوری، اکنون به «۱۰۰ روز اول» تغییر یافته است. همچنین، در حالی که برنامه «پروژه ۲۰۲۵» ترامپ از پنتاگون خواسته بود خود را برای ازسرگیری آزمایش‌های هسته‌ای آماده کند، او در اجلاس داووس پیشنهاد مذاکرات سه‌جانبه میان آمریکا، روسیه و چین برای کاهش زرادخانه‌های هسته‌ای را مطرح کرد.
در این میان، چین به‌عنوان قدرتی در حال رشد، از عقب‌نشینی آمریکا از نهادهای بین‌المللی به نفع خود بهره می‌برد. اما این کشور همچنان از ارائه کمک‌هایی متناسب با جایگاه اقتصادی خود سر باز می‌زند. برای مثال، چین در میان ۱۰ کمک‌کننده برتر سازمان جهانی بهداشت قرار ندارد و همچنان خواستار بهره‌مندی از امتیازات ویژه کشورهای در حال توسعه در سازمان تجارت جهانی است.
این تحولات نشان می‌دهد که نظم بین‌المللی پس از جنگ سرد ممکن است تغییرات اساسی را تجربه کند و آینده آن همچنان نامشخص است.
