ابهام تازه در پرونده هستهای ایران پس از توقف دسترسی آژانس به ذخایر ۶۰ درصدی
آژانس بینالمللی انرژی اتمی در گزارش محرمانهای که روز چهارشنبه منتشر شد، اعلام کرد از زمان جنگ ۱۲ روزه و حملات آمریکا و اسرائیل به تأسیسات هستهای ایران، دسترسی این نهاد به ذخایر اورانیوم با غنای ۶۰ درصدی ایران قطع شده است.
آژانس هشدار داده این توقف طولانیمدت، تداوم نظارت بر مواد هستهای ایران را با اختلال جدی روبهرو کرده و ضرورت دارد بیدرنگ برطرف شود.
در این گزارش تأکید شده است که پنج ماه فقدان دسترسی، روند راستیآزمایی پادمانی را که بر اساس استانداردهای مشخص انجام میشود، عملاً متوقف کرده است. آخرین بار در سپتامبر، آژانس اعلام کرده بود که ایران حدود ۴۴۰.۹ کیلوگرم اورانیوم ۶۰ درصدی در اختیار دارد؛ موادی که از لحاظ فنی فاصله کمی با تبدیل شدن به اورانیوم ۹۰ درصدی دارند، سطحی که قابلیت استفاده در سلاح هستهای را دارد.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، اخیراً گفته بود این میزان ذخیره، در صورت تصمیم تهران برای حرکت بهسوی بُعد تسلیحاتی، میتواند برای ساخت حداکثر ۱۰ بمب کافی باشد، هرچند تأکید کرد ایران در حال حاضر چنین سلاحی ندارد. تهران بارها اعلام کرده برنامه هستهایاش صرفاً صلحآمیز است، اما کشورهای غربی و خود آژانس معتقدند ایران تا سال ۲۰۰۳ برنامه سازمانیافتهای برای دستیابی به بمب دنبال میکرده است.
بر اساس توافقات پادمانی، ایران موظف است پس از حوادثی مانند حملات نظامی یا زمینلرزهها، «گزارش ویژهای» ارائه دهد که در آن وضعیت مواد هستهای، موجودی اورانیوم و شرایط تأسیسات آسیبدیده تشریح شود. این گزارش باید جزئیات مربوط به حملات ماه ژوئن را نیز شامل میشد، اما آژانس اعلام کرده چنین گزارشی هنوز ارائه نشده است.
در گزارش آمده ایران در نامهای مورخ ۱۱ نوامبر، هرگونه همکاری بیشتر را منوط به تصمیم شورای عالی امنیت ملی دانسته است. همزمان آژانس تأیید کرده تهران هنوز اجازه بازرسی از تأسیسات آسیبدیده در جنگ را نداده است، هرچند پس از توافق اخیر میان رافائل گروسی و عباس عراقچی، اجازه بازرسی از سایتهای سالم صادر شده است. این سایتها شامل نیروگاه بوشهر، راکتور تحقیقاتی تهران و سه مرکز هستهای دیگر در پایتخت است.
آژانس همچنین اعلام کرد گروهی از بازرسان روز چهارشنبه برای بازرسی از مرکز فناوری هستهای اصفهان راهی ایران شدهاند. این مجموعه از مهمترین مراکز هستهای کشور است و هزاران متخصص در آن فعالیت میکنند. طی جنگ ۱۲ روزه، اسرائیل بخشهایی از این مجموعه از جمله تأسیسات تبدیل اورانیوم را هدف قرار داد و آمریکا نیز با حملات موشکی اصفهان را مورد اصابت قرار داد.