در کاپ ۲۸ چه کارهایی انجام شد و در آینده چه اتفاقاتی می‌افتد؟
هنگامی که دکتر سلطان الجابر، وزیر صنعت و فناوری پیشرفته امارات و رئیس کنفرانس آب‌وهوایی کاپ ۲۸ در پایان کار این اجلاس از دستیابی به توافقنامه تاریخی امارات خبر داد، نمایندگان حدود ۲۰۰ کشور جهان به شدت او را تشویق کردند.
دکتر سلطان الجابر در پایان اجلاس سازمان ملل اعلام کرد «توافق امارات» شامل متنی است که مستقیماً به نقش سوخت‌های فسیلی می‌پردازد، چیزی که می‌توان آن را مهم‌ترین گام رو به جلو در مقابله با تغییرات آب و هوایی از زمان توافقنامه پاریس در سال ۲۰۱۵ توصیف کرد.
با این حال، توافقنامه تاریخی امارات تنها دستاورد قابل توجه اجلاس COP28 نبود. در این دوره از اجلاس آب‌وهوایی سازمان ملل، تاسیس صندوق ضرر و زیان نیز شرکت‌کنندگان و فعالان را شگفت‌زده کرد. صندوق Altera که از سوی امارات راه‌اندازی شده است یکی از دستاوردهای بزرگ این اجلاس بود؛ اجلاسی که با بیش از ۸۰ هزار شرکت‌کننده، رکورد اجلاس‌های قبلی را شکست.
توافقنامه تاریخی COP28 به شکاکان پاسخ می‌دهد
پیش از برگزاری اجلاس کاپ ۲۸، برخی منتقدان به اشتباه تصور می‌کردند نمی‌توان از اجلاس آب و هوایی که به میزبانی یک کشور تولیدکننده نفت و به ریاست مدیرعامل ADNOC برگزار می‌شود، انتظار زیادی داشت. این استدلالی بود که از سوی شکاکان تکرار می‌شد و مواضع آب و هوایی برجسته رئیس COP28 و نقش او در تغییر ADNOC به سمت انتشار کمتر گازهای گلخانه‌ای را نادیده می‌گرفت.
با این حال، روزنامه انگلیسی‌زبان «نشنال» در تحلیلی به قلم جان دنهی، نویسنده ایرلندی، و تیم استیکس، خبرنگار «نشنال» در لندن، نوشت امارات متحده عربی به این منتقدان به صورت عملی پاسخ داد.
این روزنامه در تحلیلی که با عنوان COP28 منتشر شده است، توضیح داد که چه چیزهایی محقق شده و در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد. بر اساس این مقاله، توافق نهایی به دست آمده در COP28 که رسماً به عنوان «ارزیابی جهانی» شناخته می شود، اساساً ارزیابی وضعیت جهان از نظر محدود کردن گرمایش جهانی است.
این گزارش ادامه داد: پاسخ قبل از COP28 مشخص بود: (عملکرد جهان) خوب نیست. سازمان ملل بارها هشدار داده است که جهان از مسیر خارج شده و به سمت افزایش ۳ درجه‌ای دما حرکت می‌کند که حیات و معیشت میلیاردها نفر را به خطر می‌اندازد.
نشنال خاطرنشان کرد که در جریان اجلاس، گفت‌وگوهای زیادی در مورد رسیدگی به علت اصلی مشکل انجام شد و بخش‌های مختلفی از پیش‌نویس مورد اصلاح قرار گرفت. با این حال پیش‌نویس «اصلاح‌شده» که روز ۱۱ دسامبر منتشر شد واکنش تند بسیاری از طرف‌ها از جمله اتحادیه اروپا و کشورهای جزیره‌ای کوچک را برانگیخت.
در ادامه چندین دور مذاکره فشرده برگزار شد و اجلاس برای یک روز کامل دیگر ادامه یافت تا در نهایت پیش‌نویس جدیدی در حدود ساعت ۷ صبح به وقت امارات صادر شود.
توافق نهایی که به آن «توافقنامه امارات متحده عربی» نیز گفته می‌شود، خواستار «گذر از استفاده از سوخت‌های فسیلی در سیستم‌های انرژی، به شیوه‌ای منصفانه، منظم و عادلانه... برای دستیابی به هدف به صفر رساندن انتشار کربن تا سال ۲۰۵۰ مطابق با علم است».
بر اساس تحلیل این روزنامه، این یک اتفاق تاریخی است، اگرچه در ازای آن امتیازاتی به کشورهای در حال توسعه، مصرف‌کنندگان زغال سنگ و صادرکنندگان گاز داده شد.
سیمون استیل، رئیس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل، گفت: «اگرچه ما نتوانستیم در دبی از سوخت‌های فسیلی گذر کنیم، اما این نتیجه آغازی بر یک پایان است.»
با این حال، این توافق کشورها را ملزم به پایان دادن به استفاده از سوخت‌های فسیلی نمی‌کند و کشورهای در حال توسعه هنوز به میلیاردها، اگر نگوییم تریلیون‌ها دلار، برای کمک به انتقال به منابع انرژی تجدیدپذیر نیاز دارند.
COP28 و دستاوردهای بیشتر
اجلاس COP28 راه‌اندازی صندوق ضرر و زیان را در اولین روز خود اعلام کرد و به مذاکرات انگیزه داد.
این صندوق در COP27 مورد توافق قرار گرفته بود و ایده آن کمک به کشورهای آسیب‌پذیر برای مقابله با اثرات شدید تغییرات آب و هوایی، مانند سیل‌های عظیم است.
کشورها در حال حاضر تشدید تلاش‌های خود را آغاز کرده‌اند و بلافاصله به تامین مالی صندوق کمک می‌کنند. تاکنون کشورها متعهد شده‌اند حدود ۷۹۲ میلیون دلار به صندوق کمک کنند.
توافقنامه COP28 همچنین خواستار «حمایت مالی سریع» از کشورهای ثروتمند است و از شکست آنها در اجرای تعهدات ۱۰۰ میلیارد دلاری که مدت‌هاست وعده داده بودند، انتقاد می‌کند.
از جمله دستاوردهای مذاکرات COP28، درخواست از کشورها برای سه برابر کردن منابع انرژی تجدیدپذیر و دو برابر کردن بهره‌وری استفاده از انرژی تا سال ۲۰۳۰ بود.
۱۱ ابتکار تاریخی؛ تعهدات امارات، اقدامات جهانی آب و هوا را تحریک می‌کند
امارات متحده عربی به دور از مذاکرات جناحی، به دنبال پیشبرد اقدامات اقلیمی از طریق ۱۱ ابتکار مهم در موضوعاتی مانند سیستم‌های غذایی، بهداشت، کربن‌زدایی از صنایع سنگین و تشویق شرکت‌های نفت و گاز برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای بوده است.
به عنوان مثال، ۱۵۹ کشور اعلامیه امارات متحده عربی در مورد کشاورزی، غذا و آب و هوا را تأیید کرده‌اند، که خواستار تمرکز دستور کار آب و هوا بر موضوع غذا از طریق پیوند دادن سیاست‌های کشاورزی به انتشار گازهای گلخانه‌ای ملی و برنامه‌های تنوع‌زیستی است.
کنفرانس COP28 همچنین اولین نگاه عمیق به اثرات تغییرات آب و هوایی بر سلامتی را ارائه کرد. بیانیه امارات متحده عربی در این زمینه مورد تایید ۱۴۴ کشور قرار گرفت و بر لزوم مقابله با پیوند بین تغییرات آب و هوا و سلامت تاکید کرد.
سایر تعهدات مربوط به بهره‌وری انرژی، هیدروژن، متان، تامین مالی آب و هوا، سیستم‌های خنک‌کننده، و بازیابی و صلح (که کشورها و جوامع شکننده و متاثر از درگیری را در برابر تغییرات آب و هوایی انعطاف پذیرتر می‌کنند) نیز حمایت گسترده‌ای دریافت کردند.
آیا کنفرانس COP28 تفاوتی ایجاد خواهد کرد؟
بسیاری از بدبینان کنفرانس‌های آب و هوای سازمان ملل به طور کلی می‌گویند که آنها غیرعملی هستند و این واقعیت که برای تصویب هر توافقی به رضایت همه کشورها نیاز است، مانع از اقدام فوری تلقی می‌شود.
با این حال، اجلاس‌های آب و هوایی سازمان ملل متحد یکی از معدود عرصه‌های باقی‌مانده است که در آن همه کشورها با همتایان خود، از کشورهای جزیره‌ای کوچک گرفته تا قدرت‌های بزرگ، صدایی برابر دارند.
برخی از COPها همچنین منجر به توافق‌های مهمی شدند که اهمیت ویژه‌ای داشتند، مانند COP21، که برای جهان توافقنامه آب و هوایی پاریس را ایجاد کرد، که سازمان ملل آن را به عنوان هدایت‌گر سیاره به سمت «اقدامات آب و هوایی جهانی» توصیف کرد.
اما هنوز کارهای زیادی برای انجام دادن وجود دارد، این معنایی است که دکتر سلطان الجابر، رئیس کنفرانس COP28 احزاب بیان کرد، زمانی که گفت: «ما آن چیزی هستیم که انجام می‌دهیم، نه آنچه می‌گوییم. ما باید اقدامات لازم را برای تبدیل این توافق (توافق امارات) به اقدام ملموس انجام دهیم.»
در آینده چه اتفاقی می‌افتد؟
بر اساس تحلیل The National، مسیر مورد توافق در دبی پایه‌ای است که انتظار می‌رود کشورها دور بعدی برنامه‌های ملی آب و هوایی خود را که برای سال ۲۰۲۵ برنامه‌ریزی شده است، ایجاد کنند.
امارات متحده عربی، آذربایجان و برزیل، به عنوان کشورهای میزبان کنفرانس‌های COPهای ۲۸، ۲۹ و ۳۰ با هم بر روی یک نقشه راه در جهت دستیابی به ماموریت ۱.۵ درجه سانتی‌گراد، کار خواهند کرد و برای دستیابی به اهداف بلندپروازانه در این برنامه‌های ملی تلاش می‌کنند.
در سطح بین‌المللی، انتظار می‌رود که مذاکرات در کنفرانس COP29 در آذربایجان، که برای نوامبر ۲۰۲۴ برنامه‌ریزی شده، بر جمع‌آوری بودجه لازم در راستای تبدیل چشم‌انداز دبی به واقعیت متمرکز شود.
هدف اصلی کنفرانس COP29 توافق بر سر یک هدف تامین مالی جدید برای کشورهای در حال توسعه، به ویژه پس از تعهد قبلی کشورهای ثروتمند مبنی بر تامین ۱۰۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۹ خواهد بود، تعهدی که شاهد جریان آهسته مذاکرات تامین بودجه بود و به اعتماد مردم آسیب زد.
سیمون استیل گفت که هدف جدید باید «میزان و فوریت چالش آب و هوا» را منعکس کند تا هزینه اجرای تعهدات سبز ۵.۹ تریلیون دلار برای کشورهای در حال توسعه برآورد شود.
«توافقنامه امارات متحده عربی» خواستار استفاده از COP29 برای کمک به کشورهای در حال توسعه جهت سازگاری با اثرات آب و هوایی است که ممکن است برای جلوگیری از آن دیر باشد، و همچنین برنامه‌ریزی شده که در سال ۲۰۲۴ به بیابان‌زایی و خشکسالی رسیدگی کند، که در گفتگوهای اولیه در بن آلمان، در طول تابستان قبل از اجلاس سران به طور جداگانه در عربستان سعودی، مورد بحث قرار خواهد گرفت.
سپس، در کنفرانس COP30 در برزیل، دو سال دیگر، کشورها تلاش‌های ملی خود را به عنوان بخشی از برنامه‌های خود در راستای گذار سبز اعلام خواهند کرد، که نشان می‌دهد آیا واقعاً از روح اجلاس COP28 دبی، الهام گرفته‌اند یا خیر.
