«روز صفر» در کمین تهران؛ چگونه پایتخت ایران تا آستانه بیآبی پیش رفت
پایتخت ایران، شهری با جمعیتی بیش از ۱۰ میلیون نفر، در هفتههای اخیر تا آستانه بحرانی بیسابقه در حوزه آب پیش رفت؛ بحرانی که در صورت تداوم میتوانست تهران را به «روز صفر» برساند.
این اصطلاح برای توصیف لحظهای به کار میرود که منابع آب شهری عملاً به پایان میرسد. کاهش شدید بارندگی، افت بیسابقه ذخایر سدها و تداوم خشکسالیهای چندساله، مجموعه عواملی بود که وضعیت تأمین آب تهران را به مرحله هشدار جدی رساند.
بر اساس گزارشی که روزنامه نیویورکتایمز منتشر کرده، در اوایل ماه جاری میلادی سطح آب سدهای تأمینکننده تهران به حدود ۱۰ درصد ظرفیت اسمی آنها سقوط کرد. همزمان، میزان بارشها در مقایسه با میانگینهای تاریخی حدود ۹۰ درصد کاهش یافت؛ رقمی که نشاندهنده عمق بحران اقلیمی و آبی در اطراف پایتخت است. این شرایط باعث شد ساکنان تهران با قطعیهای مکرر آب و افت شدید فشار آب در شیرهای خانگی روبهرو شوند.
در واکنش به این وضعیت، مقامهای رسمی بارها از شهروندان خواستند مصرف آب را به حداقل ممکن کاهش دهند. محدودیتها و هشدارها در حالی افزایش یافت که نگرانیها درباره ناتوانی شبکه آبرسانی در پاسخگویی به نیاز روزانه جمعیت میلیونی تهران بالا گرفت. این بحران به اندازهای جدی شد که حتی سناریوهای اضطراری نیز مطرح شدند.
مسعود پزشکیان، رییسجمهوری ایران، در آبانماه هشدار داده بود که در صورت تداوم نیامدن باران، ممکن است دولت ناچار به تخلیه بخشهایی از شهر شود؛ اظهارنظری که بازتاب گستردهای در رسانهها و افکار عمومی داشت. به گفته نیویورکتایمز، در نهایت بارشهای اخیر در اطراف تهران تا حدی از فشار بر منابع آب کاست و مانع رسیدن شهر به نقطه بحرانی شد، هرچند این کاهش فشار، موقتی ارزیابی میشود.
تهران تنها شهری نیست که با خطر «روز صفر» مواجه است. این اصطلاح نخستین بار در سال ۲۰۱۷ و در جریان بحران شدید آب در کیپتاون آفریقای جنوبی بر سر زبانها افتاد؛ زمانی که ذخایر آبی این شهر به حدی کاهش یافت که مقامها بررسی بستن شیرهای آب و توزیع سهمیهای آب از ایستگاههای مشخص را در دستور کار قرار دادند.
در جهانی که با روند فزاینده گرمشدن زمین روبهرو است، کارشناسان هشدار میدهند که مسئله بیآبی در تهران و دهها شهر بزرگ دیگرِ در معرض خشکسالی، نه یک احتمال دور، بلکه مسئلهای مرتبط با زمان است.
