اختصاصی | کارشناس مسائل ایران می‌گوید مذاکرات عمان حاصل عقب‌نشینی خامنه‌ای و شکست مقاومت است
یک روزنامه‌نگار و کارشناس مسائل ایران می‌گوید عقب‌نشینی پنهان علی خامنه‌ای و تصمیم به مذاکره با آمریکا بیش از هر چیز نشان‌دهنده‌ی شکست پروژه‌ی «مقاومت اقتصادی» است که در سال‌های گذشته تبلیغ می‌شد.
هدی کریمی صدر روزنامه‌نگار ایرانی در گفت‌وگویی اختصاصی با العین فارسی گفت ایران عملاً در تنگنای اقتصادی و منطقه‌ای گرفتار شده و به دنبال راه‌هایی برای کاهش فشار بدون پرداخت هزینه‌های سنگین در عرصه داخلی‌ست.
مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
۱. اهداف تاکتیکی ایران و ایالات متحده در دور جدید مذاکرات چیست و آیا این اهداف نشان‌دهنده تغییر در راهبردهای دو کشور نسبت به توافق هسته‌ای است؟
دور جدید مذاکرات بیش از آنکه نشانه‌ای از تغییر راهبرد باشد، نوعی بازتنظیم تاکتیکی از سوی هر دو طرف است. ایالات متحده در پی تثبیت وضعیت موجود و کنترل موقت برنامه هسته‌ای ایران است، بدون تعهد به احیای کامل برجام—به‌ویژه با در نظر گرفتن فضای انتخاباتی آمریکا. در طرف مقابل، جمهوری اسلامی که عملاً در تنگنای اقتصادی و منطقه‌ای گرفتار شده، به دنبال راه‌هایی برای کاهش فشار بدون پرداخت هزینه‌های سنگین در عرصه داخلی‌ست. اظهارات اخیر علی خامنه‌ای که مذاکرات را «غیرعاقلانه و غیرشرافتمندانه» توصیف کرد، با رفتار عملی دستگاه دیپلماسی‌اش در تناقض کامل است. این تناقض، یا نشانه‌ی سردرگمی در سطوح تصمیم‌گیری است یا اعترافی تلویحی به بن‌بست سیاسی و اقتصادی که گریبانگیر نظام شده است.
۲. افزایش تنش‌های منطقه‌ای، به‌ویژه در غزه و یمن، چه تأثیری بر دستورکار مذاکرات غیرمستقیم میان واشنگتن و تهران خواهد داشت؟
تنش‌های منطقه‌ای هم‌زمان فشار و فرصت برای مذاکره ایجاد کرده‌اند. در ظاهر، تهران همچنان به حمایت از گروه‌های نیابتی در منطقه ادامه می‌دهد، اما در عمل به‌دنبال کاهش درگیری مستقیم با ایالات متحده است. تحولات یمن، غزه و حتی عراق، همگی وزنه‌ای بر دوش مذاکرات هستند. جمهوری اسلامی تلاش می‌کند این حمایت‌ها را ابزار چانه‌زنی قرار دهد، در حالی که آمریکا به‌دنبال مهار آن‌هاست. در نتیجه، این بحران‌ها احتمالاً مذاکرات را از مسیر توافق جامع دور می‌کنند و آن را به سمت توافقات حداقلی و موردی هدایت خواهند کرد.
۳. نقش سلطنت عمان به‌عنوان میانجی در این دور از مذاکرات چیست و تهران و واشنگتن تا چه حد به اعتبار و کارایی میانجی‌گری عمان اعتماد دارند؟
عمان همچنان یکی از معدود بازیگرانی است که توانسته اعتماد نسبی دو طرف را حفظ کند. نقش این کشور، تسهیل‌کننده‌ی گفت‌وگوست، نه تضمین‌کننده‌ی نتیجه. برای جمهوری اسلامی که از سویی با بحران مشروعیت داخلی روبه‌روست و از سوی دیگر در انزوا قرار دارد، میانجی‌گری عمان فرصتی برای خروج از بن‌بست بدون نمایش عقب‌نشینی رسمی است. اما این بار، برخلاف گذشته، نه آمریکا تمایل چندانی به احیای توافقی گسترده دارد و نه ایران ظرفیت داخلی برای اجرای چنین توافقی را. نقش عمان بیشتر در حد کاهش اصطکاک و مدیریت بحران باقی خواهد ماند، نه ساختن پل‌های جدید.
۴. این مذاکرات تا چه اندازه می‌تواند به کاهش فشارهای اقتصادی تحمیل‌شده بر ایران، به‌ویژه در سایه تداوم تحریم‌های آمریکا کمک کند؟
انتظارات از این مذاکرات باید واقع‌گرایانه باشد. نه ساختار تحریم‌ها به‌سادگی قابل رفع است، نه جمهوری اسلامی آمادگی تغییرات ساختاری در سیاست داخلی و خارجی خود را دارد. حتی اگر به نتایج محدود، مثل آزادسازی منابع مالی یا فروش محدود نفت برسند، تأثیر آن کوتاه‌مدت خواهد بود و تغییری در بنیان بحران اقتصادی ایجاد نمی‌کند. علی خامنه‌ای اگرچه در مواضع رسمی خود گفتگو با آمریکا را رد کرده، اما موافقت عملی با آغاز مذاکرات، نشان‌دهنده‌ی نیاز فوری نظام به تنفسی موقتی در حوزه اقتصاد است. این عقب‌نشینی پنهان، بیش از هر چیز نشان‌دهنده‌ی شکست پروژه‌ی «مقاومت اقتصادی» است که در سال‌های گذشته تبلیغ می‌شد.
