از غار اجنه تا مار ۲۰۰ متری: کدام ویدئوها را باور کنیم؟
در هفته‌های اخیر انتشار گسترده ویدئوهایی با عناوینی همچون «غار اجنه»، «مار ۲۰۰ متری» یا «پورتال جهان موازی» در شبکه‌های اجتماعی به بحثی جدی میان کاربران و رسانه‌ها تبدیل شده است.
این ویدئوها که عمدتاً کیفیت پایین، تصویرهای تار و تدوین‌های ناشیانه دارند، در عین حال به دلیل تیترهای پرهیجان و روایت‌های رازآلود توانسته‌اند میلیون‌ها بازدید جذب کنند و موجی تازه از محتواهای شبه‌علمی و خرافی را رقم بزنند.
روزنامه خراسان در گزارشی هشدار داده است که چنین محتواهایی تنها یک سرگرمی بی‌ضرر نیستند، بلکه تکرار آنها می‌تواند تأثیرات عمیق‌تری بر مخاطبان بگذارد. در این گزارش آمده است که الگوریتم‌های اینستاگرام، یوتیوب و تیک‌تاک با تمرکز بر میزان مکث و لایک کاربران، چنین ویدئوهایی را بیشتر نمایش می‌دهند و این چرخه باعث افزایش درآمد سازندگان می‌شود.
از ماجراهایی درباره ناپدید شدن افراد در خیابان‌های توکیو تا تصاویر ادعایی از بشقاب‌پرنده‌ها و موجودات ناشناخته در جنگل‌ها و غارها، همه بخشی از این موج محتواست. در بسیاری از موارد، ادعاها با استفاده از نرم‌افزارهای ویرایش یا هوش مصنوعی ساخته شده‌اند. با این حال، مخاطبان حتی وقتی می‌دانند ویدئو ساختگی است، باز هم آن را تماشا یا بازنشر می‌کنند.
روان‌شناسان این پدیده را با مفهوم «ترس امن» توضیح می‌دهند؛ حالتی که فرد با دیدن صحنه‌ای ترسناک دچار هیجان می‌شود، اما خطری واقعی تهدیدش نمی‌کند. همین موضوع، همراه با میل دیرینه انسان به شنیدن داستان‌های رازآلود و اثر شگفتی بر مغز، باعث می‌شود این محتواها طرفداران زیادی پیدا کنند.
