ایران چگونه پیش از فروپاشی حکومت دمشق، سوریه را ترک کرد؟
گزارشهای تازه که از سوی سه منبع آگاه در اختیار خبرگزاری فرانسه قرار گرفته، پرده از جزئیات ساعات حساسی برمیدارد که ایران، یکی از اصلیترین حامیان حکومت پیشین سوریه، تصمیم گرفت نیروها و هیأت دیپلماتیک خود را از این کشور خارج کند.
تصمیمی که تنها دو روز پیش از سقوط قدرت در هشتم دسامبر ۲۰۲۴ اتخاذ شد و بسیاری از ناظران را شگفتزده کرد.
بر اساس این گزارشها، تهران که طی سالهای ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۴ از مهمترین پشتیبانان نظام قبلی بود و هزاران مشاور و نیروی نظامی بهویژه از سوی سپاه پاسداران را در سوریه مستقر کرده بود، در اقدامی ناگهانی دست به تخلیه کامل مراکز دیپلماتیک و نظامی خود زد. این خروج در شرایطی اتفاق افتاد که نیروهای تحت فرمان احمد الشرع، رئیسجمهور کنونی سوریه، از شمالغرب کشور به سوی دمشق پیشروی کرده و ظرف چند روز کنترل پایتخت را بهدست گرفتند.
یک ضابط پیشین ارتش سوریه که سالها در مقرهای مرتبط با سپاه پاسداران در دمشق فعالیت میکرد، روایت میکند که در پنجم دسامبر ۲۰۲۴ تماس فوری دریافت کرده و صبح روز بعد در محله المزه با فرمانده ایرانی موسوم به «الحاج ابراهیم» روبهرو شده است. فرمانده در همان لحظات نخست اعلام کرده بود که «از امروز دیگر نیرویی از سپاه در سوریه باقی نخواهد ماند» و دستور داده بود اسناد حساس سوزانده و حافظه سختافزارها جمعآوری شود. این ضابط میگوید حدود ۲۰ نفر از نیروهای تحت فرمان ایران در این جلسه حضور داشتند و همگی با حیرت به سخنان فرمانده گوش میدادند.
همزمان، کارکنان سوری در بخش کنسولی سفارت ایران نیز خبر تخلیه ساختمان در شامگاه پنجم دسامبر ۲۰۲۴ را تأیید کردهاند. آنها میگویند که پرسنل ایرانی بلافاصله راهی بیروت شدند و برخی کارکنان سوری دارای تابعیت ایرانی نیز همراهشان کشور را ترک کردند. در روز بعد، همه دفاتر دیپلماتیک و امنیتی ایران کاملاً خالی گزارش شده بود.
شهادت رانندگان و مأموران مرزی در گذرگاه جدید یابوس، نیز از ازدحامی بیسابقه حکایت دارد؛ بهطوری که عبور از مرز در روزهای پنجشنبه و جمعه تا هشت ساعت زمان میبرد.
افسران نظامی در حلب نیز میگویند پس از سقوط این شهر، ایران دیگر در هیچ محور مهمی وارد نبرد نشد و ناچار شد بهطور یکپارچه عقبنشینی کند. روایتها نشان میدهد که حدود ۴۰۰۰ نیروی وابسته به ایران از طریق پایگاه حمیمیم به بیرون منتقل شدند و فرماندهانی مانند «الحاج جواد» نیز در میان آنها بودند. همزمان، نیروهای حزبالله نیز از مواضع خود در اطراف دمشق و حمص عقب نشستند.
این خروج ناگهانی عملاً به سالها حضور نظامی و امنیتی تهران در سوریه پایان داد؛ حضوری که در دوره جنگ بارها هدف حملات هوایی اسرائیل قرار گرفته بود و همواره حساسیتهای منطقهای را تشدید میکرد.
