پنج دستاورد شگفتانگیز پزشکی در سال ۲۰۲۵ که مرزهای درمان را جابجا کردند
سال ۲۰۲۵ بهعنوان یکی از مهمترین سالها در تاریخ پزشکی ثبت شد؛ سالی که مجموعهای از پیشرفتهای علمی، مسیر درمان بیماریهایی را تغییر داد که تا همین چند سال پیش لاعلاج یا بسیار پرخطر تلقی میشدند.
از ژندرمانی نوزادان با بیماریهای کشنده گرفته تا پیوند عضو از حیوان به انسان و توسعه واکسنهای نسل جدید، دستاوردهایی رقم خورد که امید تازهای برای بیماران و پزشکان ایجاد کرد.
در طول این سال، پژوهشگران موفق شدند نخستین ژندرمانی کاملاً شخصیسازیشده جهان را روی یک نوزاد مبتلا به بیماری ژنتیکی نادر انجام دهند. در این روش، با بهرهگیری از فناوری ویرایش ژن CRISPR، ژنهای معیوب در کبد نوزاد بهطور مستقیم اصلاح شد. پیامد این درمان، کاهش نیاز کودک به دارو و بهبود قابلتوجه وضعیت جسمی او بود. خانواده این نوزاد چند ماه بعد اعلام کردند که کودک اکنون توانایی راه رفتن دارد و روند رشد طبیعی را طی میکند؛ موضوعی که میتواند مسیر درمان بسیاری از بیماریهای ژنتیکی مشابه را هموار کند.
همزمان، واکسنهای مبتنی بر فناوری mRNA که پیشتر در دوران همهگیری کرونا شناخته شده بودند، وارد مرحله تازهای از آزمایش شدند. صدها مطالعه بالینی برای بررسی تأثیر این واکسنها بر بیماریهایی مانند آنفولانزا، HIV و برخی اختلالات ژنتیکی آغاز شد. نتایج اولیه چند پژوهش نشان داد که این واکسنها توانایی تحریک بدن برای تولید آنتیبادیهای خنثیکننده HIV را دارند؛ دستاوردی که میتواند نقش مهمی در مقابله با این ویروس ایفا کند.
در حوزه پیوند اعضا نیز سال ۲۰۲۵ با یک موفقیت تاریخی همراه بود. برای نخستین بار، کبد یک خوک اصلاحشده ژنتیکی به بدن بیماری انسانی پیوند زده شد. این بیمار که به سرطان کبد و هپاتیت B مبتلا بود، توانست ۱۷۱ روز با این عضو زندگی کند. این تجربه نشان داد که کبد حیوانی میتواند عملکردهای حیاتی را در بدن انسان انجام دهد و راهکاری بالقوه برای بحران جهانی کمبود عضو ارائه دهد.
پژوهشگران همچنین موفق شدند با استفاده از بافت زنده مغز انسان، مراحل اولیه بروز آلزایمر را بهصورت زنده بررسی کنند. در این روش، سلولهای سالم مغز در معرض پروتئین آمیلوئید بتا قرار گرفتند و روند تخریب ارتباطات عصبی بهطور مستقیم مشاهده شد. این مدلسازی زنده، امکان آزمایش دقیقتر داروها را فراهم کرده است.
در نهایت، مطالعات جدید نشان داد داروهای لاغری مانند اوزمپیک و ویگووی تنها به کاهش وزن محدود نمیشوند. یافتهها حاکی از آن است که این داروها با کاهش التهاب و بهبود گردش خون، میتوانند بر برخی اختلالات رفتاری و اعتیاد اثر بگذارند، هرچند شرکت سازنده تأکید کرده ماده مؤثره این داروها تأثیری بر بهبود عملکرد شناختی بیماران مبتلا به زوال عقل نداشته است. چندی پیش نیز نسخه خوراکی ویگووی تأیید شد و قرار است اوایل سال ۲۰۲۶ وارد بازار شود.
