راز کارآمدی نسخههای پزشکی مصر باستان در پژوهشی تازه آشکار شد
یک مطالعه علمی جدید که قرار است در شماره ژانویه مجله «جورنال آو اثنوفارماکولوژی» منتشر شود، ابعاد تازهای از دانش پزشکی مصر باستان را روشن کرده است.
این مطالعه نشان میدهد اثرگذاری درمانها تنها به گیاهان دارویی محدود نبوده، بلکه شیوههای پیچیده تهیه نسخهها نیز نقش اساسی در نتایج درمانی داشته است.
بر اساس این پژوهش که نسخهای از آن در اختیار رسانهها قرار گرفته، گروهی از محققان مؤسسه تاریخ داروسازی و پزشکی دانشگاه فیلیپس ماربورگ آلمان با ترکیب تحلیلهای زبانشناختی از متون پزشکی باستان و روشهای مدرن شیمیایی، تلاش کردهاند معنای دقیق دو دسته از بیماریها را که در پاپیروسهای پزشکی مصر باستان ذکر شده، بررسی کنند.
پژوهشگران پس از مطالعه این متون با بهرهگیری از روشهای معتبر در علم مصرشناسی، سه نسخه درمانی باستانی را مطابق دستورهای اصلی بازسازی کردند و سپس ترکیبات آنها را با استفاده از فناوریهای پیشرفته از جمله رزونانس مغناطیسی هستهای و کروماتوگرافی همراه با طیفسنجی جرمی مورد ارزیابی قرار دادند. نتایج این تحلیلها نشان داد یکی از نسخهها که بر پایه گیاه جو تنظیم شده بود، حاوی ترکیبی به نام هوردنین است؛ مادهای که امروزه به دلیل ویژگیهای داروییاش شناخته شده و به شکل قابل توجهی با توصیف بیماری در متن باستانی همخوانی دارد. بهعلاوه، سایر اجزای نسخه نیز اثرات تکمیلی داشتهاند که بر کارآمدی درمان افزوده است.
دو نسخه دیگر نیز کارکردهای مشخصی را نشان دادند. در یکی از آنها، ترکیبات موجود در بذر کتان دارای خواص ضدالتهابی تشخیص داده شد که با کاربرد آن برای درمان سرفه همسو است. در نسخه سوم، خروب شامل موادی مانند اپیکاتشین و گالات معرفی شده که با کاهش تب و بهبود علائم تنفسی ارتباط دارند.
نتایج این مطالعه تأکید میکند روشهای داروسازی در مصر باستان تصادفی و ساده نبوده، بلکه بر پایه شناختی دقیق از اثر مواد و چگونگی آمادهسازی آنها شکل گرفته و هدفش دستیابی به نتایج درمانی مشخص بوده است. پژوهشگران همچنین میگویند تحلیلهای شیمیایی جدید میتواند به مصرشناسان در توضیح جزئیات متن نسخهها و فهم عمیقتر از درک بیماری در میان مصریان باستان کمک کند.
این یافتهها مسیر تازهای برای بازنگری در نسخههای پزشکی کهن میگشاید و نشان میدهد بررسی تعامل میان مواد دارویی ـ و نه فقط مطالعه جداگانه هر ترکیب ـ میتواند تصویر روشنتری از چگونگی شکلگیری دانش پزشکی در طول تاریخ ارائه کند.
