فیلمی که جنجال به پا کرد؛ آیا ناپلئون اهرام مصر را منفجر کرده است؟
همزمان با تعطیلات شکرگزاری، افتتاحیه فیلم «ناپلئون» ساخته ریدلی اسکات و صحنههایی از این فیلم، بهویژه در مورد شلیک توپ ناپلئون به اهرام جیزه در مصر جنجالبرانگیز شد.
نیویورک تایمز گزارش داد که هیچ مدرکی دال بر شلیک توپخانه توسط مهاجمان فرانسوی به سمت اهرام و یا شلیک نیروهای ناپلئون به سمت دماغه ابوالهول وجود ندارد.
سلیمه اکرام، استاد مصر شناسی دانشگاه آمریکایی در قاهره، به نیویورک تایمز گفت: «او مطمئناً به آنها شلیک نکرد. طبق آنچه میدانیم، ناپلئون احترام و ستایش بسیاری نسبت به ابوالهول و اهرام داشت و از آنها به عنوان راهی برای تشویق نیروهایش به شکوه بیشتر استفاده میکرد.»
در مصاحبهای با روزنامه لندنی تایمز، کارگردان در پاسخ به این سوال که آیا ناپلئون واقعاً قصد منفجر کردن اهرام مصر را داشته است، گفت: «نمیدانم که او این کار را کرد یا نه، اما این یک راه سریع برای گفتن بود که او مصر را گرفت.»
برخی از مورخان از ریدلی اسکات کارگردان فیلم ناپلئون انتقاد کردهاند، اما بسیاری امیدوارند که «ناپلئون» به وقایعی که الهامبخش فیلم بوده، علاقهمند شود. اگرچه ناپلئون به معنای واقعی کلمه هیچ پرتاب و شلیکی به سمت اهرام نداشت، اما حمله او به مصر تأثیر عمیقی بر میراث فرهنگی این کشور و درک جهان امروز از آن داشت.
الکساندر میکابریدزه، استاد دانشگاه ایالتی لوئیزیانا که در تاریخ ناپلئونی تخصص دارد، گفت: تهاجم ناپلئون تبدیل به میراث علمی و فرهنگی پیچیدهای در مصر شد و افزود: این آغازی برای مصر شناسی، شیفتگی به مصر و میل به کاوش در تاریخ و فرهنگ این کشور بود.
لشکرکشی فرانسه به مصر از سال ۱۷۹۸ تا ۱۸۰۱ میلادی توسط جاهطلبیهای استعماری ناپلئون و میل به خنثی کردن نفوذ بریتانیا انجام شد. اما علاوه بر گردآوری ارتشی متشکل از ۵۰ هزار نفر، ناپلئون تصمیم غیرمعمولی گرفت تا بیش از ۱۶۰ دانشمند را در زمینههایی مانند گیاهشناسی، زمینشناسی، علوم انسانی و غیره برای همراهی با تهاجم دعوت کند.
محققین چشمانداز طبیعی و فرهنگی مصر را بصورت مستند در یک نشریه مهم در سال ۱۸۰۹ گردآوری کردند که حاوی مطالب مفصلی درباره مجموعه هرم جیزه بود.
این یکی از دلایلی بود که مورخان بدانند که ناپلئون از اهرام بازدید کرده، همانطور که در فیلم اسکات به تصویر کشیده شده است، حتی اگر بعید بنظر بیاید که او این سازهها را به عنوان اهداف نظامی در نظر گرفته باشد.
دانشمندان فرانسوی در تلاشهای خود برای ثبت میراث باستانشناسی عظیم مصر، چندین اثر مهم، از جمله سنگ روزتا، صخرهای سه زبانه که در رمزگشایی هیروگلیفهای مصر باستان نقش مهمی داشت، به دست آوردند.
این سنگ و بسیاری از غنایم دیگر پس از فروپاشی کنترل فرانسه بر مصر در سال ۱۸۰۱ به دست بریتانیا رسید. در آن زمان، ناپلئون به فرانسه بازگشته بود.
پس از کمپین شکست خورده، اخبار شگفتیهای فرهنگی مصر در سراسر اروپا پخش شد و موج جدیدی از وسواس جهانی مصر را به راه انداخت. این اشتهای سیریناپذیر به آثار باستانی مصر، به قرنها کاوش و بهرهبرداری از فرهنگ گسترده مادی منطقه منجر شده است.