دلیل رضاشاه پهلوی برای تغییر نام کشور از «پارس» به ایران چه بود؟
در نخستین روز فروردین سال ۱۳۱۴ شمسی بود که به دستور رضاشاه پهلوی و بخشنامه وزارت امور خارجه، نام کشور از «پارس» یا «پرس» به ایران تغییر پیدا کرد، اما دلیل این تصمیم رضاشاه چه بود و چه کسانی در این راه دخیل بودند؟
تا پیش از آغاز قرن بیستم، عموم مردم جهان، کشور ایران را با نام پارس، پرس یا پرشین میشناختند اما در دوره رضاشاه بحث بازگشت به ایران باستان و تاکید بر ارزشهای پیش از اسلام قوت گرفت.
رضاشاه برای تغییر نام کشور از گروهی از روشنفکران آن زمان ازجمله سعید نفیسی، محمدعلی فروغی و سیدحسن تقیزاده کمک گرفت.
اگرچه آغاز فروردین را اغلب مردم با بوی بهار و عید باستانی نوروز میشناسند، اما یکی از تاریخیترین و مهمترین اتفاقات معاصر کشور که همان تغییر نام پارس به ایران بوده در روز نخست سال ۱۳۱۴ رخ داده است.
دولت ایران ابتدا در روز ششم دیماه سال ۱۳۱۳ شمسی با انتشار اعلامیهای از دیگر کشورهای جهان خواست تا از این پس در تمامی مکاتبات رسمی، به جای استفاده از نامهای «پارس»، «پارسه» یا «پرسه» از نام ایران استفاده کنند.
سعید نفیسی یکی از نزدیکترین مشاوران رضاشاه معتقد بود که کلمه ایران کهنترین نامی است که این سرزمین به آن نامیده شده است.
وی با تشریح دلایل تاریخی و ریشهشناختی نامهای کهن سرزمین و اقوام ایرانی، رضاشاه را متقاعد کرد که از نام ایران برای تغییر اسم کشور استفاده کند.
یکی از دلایلی که باعث شد نام کشور به ایران تغییر پیدا کند نوع ادای نام پارس از سوی اروپائیان بود. آنها در عرف زبان خود کشور پارس را «پرس یا نظایر آن» صدا میزدند و در تلفظ صحیح نام کشور مشکل داشتند. این عادت مورخین یونانی و رومی نیز بود که از نظر علمی و اصطلاحی، به هیچ وجه منطق نداشت.
به گفته سعید نفیسی نام کشور هیچگاه پراس یا کلمهای نظیر آن نبوده و همواره پارس یا پرس که از نام استانی با همین نام که امروزه فارس تلفظ میشود، گرفته شده است.
به همین منظور نام کشور به ایران تغییر یافت و از تمام دول اروپا خواسته شد که اصطلاح غلط پراس یا نظائر آن را ترک کرده و از این پس با نام باستانی و کهن «ایران» این کشور را خطاب قرار داده و منسوب آن را نیز ایرانی بنامند.
البته برخی روایات غیر رسمی حاکی از آن است که به دلیل آریاییگرا بودن هیتلر و علاقه رضاشاه به ایجاد رابطه حسنه با آلمان و نزدیک شدن به این کشور، نام کشور از پرشیا یا پارس به «ایران» تغییر پیدا کرد.