روایت رفیق‌دوست از ترور مخالفان ایرانی: اعترافات خطرناک یا لغزش زبان؟
محسن رفیق‌دوست، اولین وزیر سپاه پاسداران ایران، در مصاحبه‌ای که جنجال‌های گسترده‌ای را در ایران و خارج از ایران برانگیخت، اظهاراتی در مورد دست‌داشتن ایران در ترور چهره‌های برجسته اپوزیسیون طی دهه‌های گذشته بیان کرد.
بیانیه‌های منتشر شده در ۸ مارس ۲۰۲۵ در سایت «دیده‌بان ایران» شامل اعتراف بی‌سابقه‌ای از مسئولیت ایران در از میان برداشتن تعدادی از مخالفان از جمله شاپور بختیار، فرمانده نیروی زمینی ایران در دوران شاه، غلامعلی اویسی، فره‌دو صیغه‌الحرام، خواننده مشهور و فره‌حله‌خوان، استر، نادر دیبا، فرزند اشرف پهلوی بود.
واکنش‌ها پس از افشای این اطلاعات در داخل ایران به سرعت انجام شد، زیرا نهادهای رسمی از جمله سپاه پاسداران و وزارت اطلاعات آن را تکذیب کردند و نشان دادند که این «اغراق‌گویی» ناشی از یک وضعیت سلامتی بوده که بر حافظه رفیق دوست تأثیر گذاشته است.
محسن رفیق‌دوست در گفتگو با سایت «دیده‌بان ایران» فاش کرد که ایران از طریق شبکه‌ای از عوامل از جمله سازمان باسک «ای‌تا» در اسپانیا، عملیات‌های ترور خارج از مرزهای خود را تأمین مالی و انجام داده است و تأمین مالی این عملیات از طریق سود تجارت غیرقانونی تسلیحات در زمان جنگ ایران و عراق صورت گرفته است.
ترورها
رفیق‌دوست همچنین در این گفتگوی ویدئویی خاطرنشان کرد تهران کشورهای غربی را در صورت عدم آزادی برخی از عوامل بازداشت‌شده در خارج از کشور، تهدید می‌کند. از جمله مهم‌ترین مواردی که وی به آن اشاره کرد این بود که او رهبر برخی از ترورهایی بود که چهره‌های اپوزیسیون خارج از کشور مانند شاپور بختیار، غلامعلی اویسی و فریدون فرخزاد را هدف قرار دادند.
شاپور بختیار
رفیق‌دوست تایید کرد که او مسئول انجام ترور شاپور بختیار، نخست.وزیر سابق ایران در پاریس در سال ۱۹۹۱ بوده است.
وی اعتراف کرد که فردی که تیم اجرایی را هدایت می‌کرد، انیس نقاش لبنانی بود و زیر نظر مستقیم او کار می‌کرد.
وی از توافق برای آزادی انیس نقاش از زندان فرانسه پس از مداخله هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور وقت ایران و مذاکره با فرانسوا میتران رئیس جمهور فرانسه صحبت کرد.
فرمانده نیروی زمینی در زمان شاه
رفیق‌دوست توضیح داد که او همچنین بر ترور اویسی در پاریس در سال ۱۹۸۴ نظارت داشته است که به همان شیوه از طریق تیم‌های آموزش دیده انجام شد و یادآوری کرد که دادگاه‌های فرانسه مسئولیت ایران را در این عملیات ثابت کرده‌اند.
فریدون فرخزاد
رفیق‌دوست گفت: «ترور فرخزاد هنرمند ایرانی در آلمان مستقیماً توسط عناصر نزدیک به من طراحی شده بود و مانند ترور سایر شخصیت‌های سیاسی انجام گرفت.»
وی جزئیاتی در مورد افرادی که این ترور را انجام داده‌اند ارائه نکرد، اما تأیید کرد که این عملیات بخشی از یک کمپین سازمان یافته برای هدف قرار دادن مخالفان بود.
قربانیان این عملیات چه کسانی هستند؟
شاپور بختیار
رفیق‌دوست پیش‌تر متهم به دست داشتن در قتل آخرین نخست‌وزیر دوران محمدرضاشاه پهلوی، شاپور بختیار که در سال ۱۹۹۱ در خانه‌اش در ایران کشته شد بود، اما هیچ مدرک رسمی دال بر ارتباط مستقیم دولت ایران با این جنایت وجود نداشت.
غلامعلی اویسی
یکی از برجسته‌ترین فرماندهان ارتش ایران پیش از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ بود که پس از فرار به فرانسه، در سال ۱۹۸۱ در یک ترور مرموز کشته شد.
در دهه‌های گذشته، شایعاتی مبنی بر دخالت اطلاعات ایران در این عملیات منتشر شده است، اما اعترافات رفیق‌دوست برای اولین‌بار جزئیاتی از نحوه انجام آن را ارائه می‌کند.
فریدون فرخزاد
یکی از جنجالی‌ترین چهره‌های تاریخ اپوزیسیون ایران فرخزاد بود. وی خواننده و مجری بود که پس از سال ۱۹۷۹ به دلیل مخالفت با رژیم جدید ایران شناخته می‌شد، اما در سال ۱۹۹۲ در خانه خود در شهر بن آلمان به طرز فجیعی کشته شد و در آنجا مورد ضربات متعدد چاقو قرار گرفت و گمانه‌زنی‌هایی در مورد انگیزه‌های قتل به وجود آورد. نسخه رسمی ایران نشان می‌دهد که قتل وی در نتیجه اختلافات شخصی بوده است، اما اظهارات رفیق‌دوست حاکی از نقش اطلاعاتی ایران در این عملیات است.
نادر دیبا
پسر اشرف پهلوی خواهر شاه که در عرصه سیاست چهره برجسته‌ای نیست، اما ترور او نشان می‌دهد که خاندان پهلوی حتی پس از سرنگونی تا چه اندازه مورد هدف قرار گرفته‌اند.
واکنش ایران به این اظهارات رفیق‌دوست
سپاه پاسداران رسما تکذیب می‌کند
ساعاتی پس از انتشار این مصاحبه، سخنگوی سپاه پاسداران با صدور بیانیه‌ای رسمی هرگونه دخالت رفیق‌دوست در عملیات اطلاعاتی و امنیتی را تکذیب کرد و تاکید کرد که نقش وی در دهه ۸۰ محدود به امور لجستیکی سپاه پاسداران بوده است.
ادعاهای بی اساس محسن رضایی
محسن رضایی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و فرمانده سابق سپاه پاسداران در بیانیه‌ای رسمی گفت: این اظهارات نادرست است و بیانگر موضع رسمی ۶۶ جمهوری اسلامی ایران نیست.
دفتر رفیق‌دوست این اظهارات را پس می‌گیرد
پس از افزایش جنجال این اظهارات در محافل ایرانی، دفتر محسن رفیق‌دوست با صدور بیانیه‌ای در توجیه اظهارات وی این صحبت‌ها را ناشی از عوارض جراحی مغزی دانست که قبلاً انجام داده بود و به احتمال قاطی شدن برخی اسامی و جزئیات اشاره کرد.
مقامات سابق اطلاعاتی تردید دارند
اکبر خوش کوشک، یکی از مقامات سابق وزارت اطلاعات ایران، اظهارات رفیق‌دوست را «اغراق‌آمیز» و «داستان‌های تخیلی شبیه به رمان‌های پلیسی» توصیف کرد و تاکید کرد که ایران هیچ عملیات غیرقانونی در خارج از کشور انجام نداده است.
خوش کوشک که به مدت ۲۷ سال در بخش دیپلماسی اطلاعاتی و امنیتی خارجی خدمت کرده، در گفتگو با رویداد ۲۴، اظهارات رفیق‌دوست در مورد دست داشتن جمهوری اسلامی در ترور مخالفان سیاسی خارج از کشور را زیر سوال برد.
وی افزود: در شرایطی که در داخل ایران با فعالیت‌های جاسوسی یا عملیات خرابکارانه مواجه هستیم، کشورهای دیگر در حال انجام اقدامات متقابل هستند، اما هیچ‌گونه مجوز رسمی از هیچ دستگاه اطلاعاتی ایران برای انجام عملیات ترور یا هدف قرار دادن مخالفان در خارج از کشور وجود ندارد.
خوش کوشک در خصوص شخصیت و سابقه رفیق‌دوست گفت که وی یکی از چهره‌های قدیمی سپاه پاسداران است اما اظهارات وی اغراق‌آمیز و فاقد دقت به نظر می‌رسد. او این مصاحبه را در سن بالای هشتاد سالگی انجام داد و برخی از گفته‌های او با واقعیت‌های شناخته‌شده مطابقت ندارد.
وی با کنایه افزود: به نظر می‌رسد آقای رفیق‌دوست در دوران بازنشستگی به رمان‌های پلیسی و امنیتی علاقه‌مند شده است.
خوش کوشک با اشاره به مواضع بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران، روح‌الله خمینی، قبل از انقلاب ایران، درخواست برخی از فعالان برای انجام عملیات مسلحانه علیه رژیم شاه را رد کرد که نشان‌دهنده رویکرد سیاسی منسجمی است که ایران از آن زمان تاکنون در این مسائل دنبال کرده است.
اسماعیل کوثری، نماینده مجلس و از فرماندهان سابق سپاه پاسداران، اظهارات رفیق‌دوست را با توجه به اینکه وی در مصاحبه‌های اخیر خود «خطاهای زیادی» مرتکب شده، «مشکل فراموشی» دانسته است.
کوثری در گفتگو با سایت «جماران» خاطرنشان کرد که اخیراً با رفیق‌دوست ملاقات نکرده‌ام، اما شنیده‌ام که احتمالاً اظهارات وی ناشی از مشکلات حافظه بوده است. او توضیح داد که رفیق‌دوست تحت عمل جراحی مغز قرار گرفته و شاید ناخواسته این موارد را گفته است و این اظهارات حاوی اطلاعات نادرستی است که برخی از آن‌ها اصلاً مربوط به او نبوده است.
کوثری این اظهارات را به‌ویژه با توجه به شرایط حساسی که ایران پشت سر می‌گذارد، به دلیل آسیب‌رسانی به ایران غیرقابل قبول دانست و تاکید کرد: با توجه به وضعیت سلامتی رفیق‌دوست و تحت تأثیر قرار گرفتن حافظه وی از عمل جراحی که انجام داده، انجام این مصاحبه اشتباه بوده است.
کوثری این اظهارات را که رفیق‌دوست برای جلب توجه یا بازگشت به عرصه رسانه انجام داده رد کرد و با اشاره به اینکه حتی در جوانی به دنبال آن نبوده است، گفت: شنیده‌ام که رفیق‌دوست خودش متوجه شده که گفته‌های او نادرست است و بسیاری از آن‌ها صحت ندارد.
احمد بخشایش اردستانی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی نیز مصاحبه‌های اخیر رفیق‌دوست را «در زمانی نامناسب» توصیف کرد و گفت: ممکن است این مصاحبه‌ها به عنوان تاییدی بر ادعای غرب مبنی بر دست داشتن ایران در ترور شاپور بختیار تلقی شود و در سطح بین‌المللی علیه کشور مورد استفاده قرار گیرد.
اردستانی افزود: رفیق‌دوست پیر شده و می‌خواهد چنان به کارهای خود ببالد که انگار یک قهرمان افسانه‌ای است.
بخشایش اردستانی ادامه داد: ما همیشه گفته‌ایم که ایران مسئول ترور شاپور بختیار نیست، بلکه مخالفان عامل این ترور بودند. ما دخالت ایران در این مسائل را تکذیب می‌کردیم، اما الان رفیق‌دوست می‌آید و دقیقاً برعکس می‌گوید که ایران باعث و بانی این کار بوده است.
بخشایش اردستانی در پایان با ابراز نگرانی از پیامدهای منفی این اظهارات بر وجهه بین‌المللی ایران گفت: سخنان رفیق‌دوست نشان می‌دهد که هر آنچه قبلاً غربی‌ها ادعا می‌کردند درست بوده است.
واکنش‌های بین‌المللی
وزارت امور خارجه آلمان در واکنش به اظهارات رفیق‌دوست با صدور بیانیه‌ای تاکید کرد که این اظهارات را در نظر می‌گیرد و نشان می‌دهد که تحولات ایران را دنبال می‌کند و آمادگی خود را برای اتخاذ تدابیر لازم دارد.
این اظهارات چه تاثیری بر روابط بین‌الملل ایران دارد؟
اگر این اعترافات صحت داشته باشند، ممکن است منجر به تنش دیپلماتیک بین ایران و کشورهای اروپایی، به ویژه فرانسه و آلمان که اکثر ترورهای فوق‌الذکر در آن‌ها صورت گرفته است، شود و همچنین ممکن است به درخواست برای بازگشایی تحقیقات قدیمی درباره این جنایات منجر شود.
آیا اقداماتی علیه رفیق‌دوست انجام می‌شود؟
صحبت علنی در مورد عملیات اطلاعاتی محرمانه در ایران موضوعی بسیار حساس تلقی می‌شود و رفیق‌دوست ممکن است به دلیل اظهاراتش با فشارهای قانونی یا سیاسی مواجه شود، به خصوص اگر این اظهارات بر روابط خارجی ایران تأثیر بگذارد.
این اظهارات چه لغزش زبان باشد و چه افشای عمدی حقایق، بار دیگر باب بحث را درباره تاریخچه ترورهای سیاسی منتسب به ایران در دهه‌های گذشته باز می‌کند. در حالی که اظهارات رسمی تکذیبیه از سوی تهران ادامه دارد، این موضوع با وجود پرسش‌هایی درباره صحت این اعترافات و پیامدهای سیاسی و امنیتی ممکن است در آینده داشته باشد، همچنان در دست بررسی و پیگیری است.
