گزارش تحلیلی | چشم‌انداز روابط ایران و چین در صورت عدم احیای برجام
با سفر روز سه‌شنبه ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور ایران به پکن و با توجه به سند همکاری 25 ساله دو کشور، روابط ایران و چین به حدی رسیده که وزارت امور خارجه چین آن را «استراتژیک» توصیف کرده است.
وانگ ونبین، سخنگوی وزارت امور خارجه چین شامگاه دوشنبه در بیانیه‌ای مطبوعاتی گفت: چین و ایران از دوستی سنتی برخوردارند و تحکیم و توسعه روابط، انتخاب راهبردی هر دو طرف است.
تقی ترابی، اقتصاددان ایرانی، می‌گوید: چین به دلیل عوامل متعددی از جمله اقتصاد بسیار قوی، جمعیت زیاد، قلمرو وسیع، سلاح‌های هسته‌ای و حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل، پتانسیل تبدیل شدن به یک قدرت تأثیرگذار را دارد.
از این رو بررسی روابط خارجی چین با ایران به ویژه با توجه به سند همکاری همه‌جانبه امضا شده توسط دو کشور در سال 2021 اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند.
پس از فروپاشی توافق هسته‌ای قدرت‌های جهانی با ایران و تشدید تحریم‌های غرب علیه تهران، چین فصل جدیدی را در «دیپلماسی مشارکت» اتخاذ کرد و روابط خود را با ایران در همه سطوح، از جمله دوجانبه و چندجانبه گسترش داد.
با امضای این توافقنامه که به برنامه 25 ساله همکاری همه جانبه دو کشور معروف است، دامنه همکاری‌های اقتصادی بین دو کشور در عرصه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی گسترش یافت.
ترابی بر این باور است که تنوع بخشیدن به سبد سیاست خارجی یکی از عناصر موثر در توسعه کشورهاست، چیزی که ایران فاقد آن است و سیاست خارجی آن از عدم تعادل عمده رنج می‌برد که حتی بر روابطش با چین نیز تاثیر می گذارد.
اقتصاد چین با اقتصاد کشورهای منطقه مانند عربستان سعودی، امارات، اسرائیل و ترکیه در هم تنیده است که باعث می‌شود روند همکاری پکن با کشورهایی مانند ایران به کندی پیش برود.
ترابی معتقد است با توجه به عدم احیای توافق هسته‌ای تاکنون و ادامه تحریم‌های بین‌المللی علیه تهران، اجرای مفاد سند همکاری جامع ایران و چین دشوار خواهد بود.
این بی‌انگیزگی باعث شده است که دولت چین برای تقویت روابط خود با همسایگان ایران از جمله کشورهای عربی به رهبری عربستان سعودی، به اتخاذ برخی مواضع ضد ایرانی تمایل پیدا کند.
روابط اخیر چین و عربستان نشان داد که چینی‌ها برای همیشه منتظر ایران نخواهند ماند و در نهایت منافع ملی خود را بالاتر از همه تعهدات بین‌المللی قرار دادند.
با توجه به این موضوع، حتی حامیان سند همکاری جامع در ایران بر این باورند که روابط ایران و چین به تنهایی نمی‌تواند پاسخگوی نیازهای تهران باشد و ایران باید در سیاست خارجی موازنه مثبتی داشته باشد و عادی‌سازی روابط با نظام بین الملل باید در دستور کار قرار گیرد.
