کفش‌های بدبو در هند الهام‌بخش پژوهشی شد که جایزه نوبل را تصاحب کرد!
دو پژوهشگر هندی با بررسی علمی بوی ناخوشایند کفش‌ها موفق شدند جایزه بین‌المللی «ایگ نوبل» را به دست آورند؛ جایزه‌ای که هر ساله به تحقیقات علمی عجیب اما خلاقانه اهدا می‌شود.
موضوع تحقیق آن‌ها کفش‌های بدبو بود که به ظاهر مشکلی روزمره و ساده به نظر می‌رسد، اما در نهایت منجر به طراحی یک جاکفشی ضدباکتری و ضدبو شد.
ماجرا از خوابگاه‌های دانشگاه شیف نادار در نزدیکی دهلی آغاز شد، جایی که ویکاش کومار ۴۲ ساله، استاد طراحی، و سارتاک میتال ۲۹ ساله، دانشجوی سابق او، متوجه شدند راهروها مملو از کفش‌های بدبو است. آن‌ها ابتدا به فکر طراحی جاکفشی جدید افتادند، اما با مطالعه دقیق‌تر دریافتند مشکل اصلی نه بی‌نظمی، بلکه رشد باکتری‌ها در کفش‌های عرق‌کرده است.
این دو پژوهشگر با انجام نظرسنجی از ۱۴۹ دانشجو دریافتند بیش از نیمی از آنان به دلیل بوی کفش‌ها احساس خجالت می‌کنند و راهکارهای خانگی مانند استفاده از چای کیسه‌ای یا جوش‌شیرین کارآمد نیست. بررسی‌های علمی نشان داد عامل اصلی بوی بد، باکتری Kytococcus sedentarius است که در محیط مرطوب کفش رشد می‌کند.
آن‌ها برای مقابله با این باکتری از نور فرابنفش نوع UVC استفاده کردند. آزمایش‌ها نشان داد اگر کفش‌ها به مدت ۲ تا ۶ دقیقه در معرض تابش این نور قرار بگیرند، بوی تند و شبیه پنیر فاسد به تدریج کاهش یافته و در نهایت از بین می‌رود. اما اگر تابش بیش از ۱۰ دقیقه ادامه یابد، بوی لاستیک سوخته ایجاد می‌شود و کفش‌ها داغ می‌کنند. نتیجه این پژوهش نشان داد که زمان‌بندی در استفاده از نور فرابنفش بسیار حیاتی است.
در ادامه، نمونه اولیه یک جاکفشی طراحی شد که با استفاده از لامپ‌های UVC نه تنها کفش‌ها را منظم نگه می‌داشت، بلکه آن‌ها را ضدعفونی و بدون بو می‌کرد. این نوآوری توجه هیئت داوران جایزه ایگ نوبل را جلب کرد و سبب شد این دو پژوهشگر در میان ۱۰ برنده سال قرار گیرند.
ایگ نوبل به پژوهش‌هایی تعلق می‌گیرد که در نگاه اول خنده‌دار و عجیب به نظر می‌رسند اما در نهایت افراد را به فکر وا‌می‌دارند. در کنار این دستاورد هندی، امسال نیز جوایز دیگری به پژوهش‌های غیرمعمول از جمله رنگ‌آمیزی گاوها برای دفع مگس‌ها و بررسی طعم شیر مادر پس از مصرف سیر تعلق گرفت.
کومار در واکنش به دریافت جایزه گفت این افتخار علاوه بر شادی، مسئولیتی تازه به همراه دارد و آن‌ها باید در آینده به دنبال پرسش‌هایی باشند که کمتر کسی به آن‌ها توجه می‌کند.
