«تاپی» پروژه عظیم گازی که از ۴ کشور بزرگ آسیایی می‌گذرد
کابل و عشق آباد تکمیل ساخت و ساز در سمت ترکمنی خط لوله گاز تاپی که از ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند می‌گذرد، و آغاز کار ساخت و ساز آن در خاک افغانستان را جشن گرفتند.
این پروژه عظیم که حداقل ۱۰ میلیارد دلار ارزش دارد، این امکان را فراهم خواهد کرد تا سالانه حدود ۳۳ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی از میدان گازی «گالکینیش» (جنوب غرب ترکمنستان) که یکی از بزرگترین میادین جهان و اولین از نظر ذخایر گازی است، استخراج شود.
ساخت خط لوله «تاپی» که در سال ۱۹۹۰ برنامه‌ریزی شد، چندین بار به دلیل مشکلات امنیتی در افغانستان جنگ‌زده، نبود امنیت منطقه‌ای و تنش‌های بین کشورهای شریک به تأخیر افتاد.
گاز از طریق یک خط لوله به طول ۱۸۰۰ کیلومتر که از افغانستان عبور می‌کند و شامل شهرهای هرات و قندهار در جنوب می‌شود، خواهد گذشت، سپس به استان بلوچستان در پاکستان و از آنجا به ایستگاه نهایی در فاضلکه در ایالت پنجاب هند خواهد رسید.
رئیس‌جمهور ترکمنستان «سردار بردی‌محمدوف» در جریان پخش زنده مراسمی که روز چهارشنبه در اسلم حشمه برگزار شد در حضور «حسن آخوند»، نخست‌وزیر افغانستان به عنوان نماینده این کشور، گفت: «این پروژه نه تنها به اقتصاد کشورهای مشارکت‌کننده، بلکه به اقتصاد کل منطقه سود خواهد رساند.»
این رویداد که با حضور بسیاری از مقامات ارشد طالبان برگزار شد، فرصتی برای آغاز پروژه‌های دوطرفه ازجمله خط فیبر نوری که به هرات متصل می‌شود، یک خط برق و افتتاح یک پل راه‌آهن بود که به صورت مستقیم از طریق ویدئو روی یک صفحه بزرگ نمایش داده شد.
در طرف ترکمنی نیز مراسم همزمان برگزار شد که در آن خط لوله گاز ترکمنستان به بخشی که در ولایت هرات شروع می‌شود، متصل شد.
مقامات ارشد هر دو کشور در این جشن حضور داشتند و در جریان سخنرانی‌های ایرادشده، از همکاری متقابل بین دو طرف تقدیر به عمل آمد.
روز تعطیل
سخنگوی دولت طالبان، «ذبیح‌الله مجاهد» گفت: «مردم ما از ۳۳ سال پیش در رؤیای این پروژه بوده‌اند. از امروز، ما کار را بر روی خاک افغانستان آغاز خواهیم کرد.»
این بزرگترین پروژه توسعه‌ای برای دولت طالبان از زمان به دست گرفتن قدرت در سال ۲۰۲۱ و پایان شورش بیست‌ساله آن‌ها علیه دولت مورد حمایت غرب است.
در ولایت هرات افغانستان، چهارشنبه به مناسبت آغاز پروژه، یک روز تعطیل اعلام شد و بنرهایی که این پروژه را ستایش می‌کردند در سراسر پایتخت که هم‌نام این ولایت است، نصب شد.
پروژه خط لوله به دولت طالبان که هنوز توسط هیچ کشوری به رسمیت شناخته نشده، نقش استراتژیکی در همکاری منطقه‌ای بین آسیای مرکزی و جنوبی می‌دهد که با بحران انرژی بزرگی روبه‌رو است.
سخنگوی دولت افغانستان به خبرگزاری فرانسه گفت که این پروژه «حدود ۱۲ هزار شغل برای افغان‌ها فراهم خواهد کرد، کشوری که با مشکل بیکاری روبرو است.»
بر اساس گزارش‌های رسانه‌های افغانستان، کشورهای پاکستان و هند هر کدام ۴۲ درصد از گاز را خریداری خواهند کرد و افغانستان ۱۶ درصد، در حالی که کابل از حق عبور این خط لوله سالانه حدود ۵۰۰ میلیون دلار درآمد خواهد داشت.
کار در بخش ترکمنستان در سال ۲۰۱۵ آغاز شد و قرار بود در سال ۲۰۱۸ در افغانستان آغاز شود، اما چندین بار به تأخیر افتاد.
مقامات افغانستان و ترکمنستان جزئیات مالی و تاریخ پیش‌بینی شده برای شروع بهره‌برداری از «تاپی» را ارائه نکردند.
«سوابنیل بابیلی» معاون رئیس شرکت تحقیقات و تحلیل Rystad Energy، انتظار تأخیرهای بیشتری را دارد و می‌گوید: «هنوز کارهای زیادی برای انجام باقی مانده و مسئله تأمین مالی آینده نیز نامشخص است.»
او افزود: «ما فکر می‌کنیم که این پروژه قبل از دهه آینده عملیاتی نخواهد شد.»
گاز ارزان‌تر
این کارشناس اشاره کرد که پروژه «تاپی» برای ترکمنستان نیز از اهمیت بالایی برخوردار است و توضیح داد: «این کشور بخش عمده‌ای از گاز خود را به چین صادر می‌کند و در سال‌های اخیر تلاش کرده تا مشتریان خود را متنوع سازد.»
برای سه کشور شریک، خط لوله گاز، مزیت «تأمین گاز با قیمتی ارزان‌تر از گاز مایع و تضمین تحویل منظم» را خواهد داشت.
با وجود اینکه افغانستان هنوز تحت فشار تحریم‌های اقتصادی و مالی غرب قرار دارد، در حال تلاش برای راه‌اندازی مجدد پروژه‌های بلندپروازانه به ویژه در حوزه انرژی، معادن و زیرساخت‌ها است.
