از عرش تا فرش: سقوط تاریخی گذرنامه آمریکا در رتبه‌بندی جهانی
گذرنامه ایالات متحده در تازه‌ترین گزارش شاخص جهانی هنلی (Henley Passport Index) با سقوطی بی‌سابقه از جمع ۱۰ گذرنامه برتر جهان خارج شد و در جایگاه دوازدهم قرار گرفت؛ جایگاهی که با کشور مالزی مشترک است.
این پایین‌ترین رتبه آمریکا در بیست سال گذشته به شمار می‌رود.
بر اساس داده‌های انجمن بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی (IATA)، این شاخص گذرنامه ۱۹۹ کشور را بر اساس تعداد مقاصدی که دارندگان آن می‌توانند بدون نیاز به ویزا به آن سفر کنند، رتبه‌بندی کرده است. در سال ۲۰۲۵، سنگاپور با امکان سفر بدون ویزا به ۱۹۳ مقصد، قدرتمندترین گذرنامه جهان را به خود اختصاص داده است. پس از آن، کره جنوبی با ۱۹۰ مقصد در رتبه دوم و ژاپن با ۱۸۹ مقصد در جایگاه سوم قرار گرفته‌اند.
کشورهای آلمان، ایتالیا، لوکزامبورگ، اسپانیا و سوئیس با دسترسی بدون ویزا به ۱۸۸ مقصد، جایگاه چهارم را به طور مشترک کسب کرده‌اند. در رتبه پنجم نیز کشورهای یونان، مجارستان، نیوزیلند، نروژ، پرتغال و سوئد با ۱۸۶ مقصد قرار دارند.
ایالات متحده که در سال ۲۰۱۴ همراه با بریتانیا در صدر این فهرست قرار داشت، از آن زمان تاکنون روندی نزولی را طی کرده است. اکنون شهروندان آمریکایی می‌توانند تنها به ۱۸۰ کشور بدون ویزا سفر کنند، در حالی که شهروندان ۳۶ کشور از دسترسی گسترده‌تری برخوردارند.
در همین حال، بریتانیا نیز از جایگاه ششم در سال گذشته به رتبه هشتم سقوط کرده و اکنون با کشورهای کرواسی، استونی، اسلواکی، اسلوونی و امارات متحده عربی هم‌رتبه است. گذرنامه این کشورها امکان سفر بدون ویزا به ۱۸۴ مقصد را فراهم می‌کند.
در پایین‌ترین بخش جدول، افغانستان در رتبه ۱۰۶ قرار دارد و شهروندانش تنها به ۲۴ مقصد بدون ویزا دسترسی دارند. پس از آن سوریه با ۲۶ مقصد در رتبه ۱۰۵ و عراق با ۲۹ مقصد در رتبه ۱۰۴ جای گرفته‌اند.
به‌طور کلی، شاخص هنلی که هر سه ماه یک‌بار منتشر می‌شود، یکی از معتبرترین معیارها برای سنجش قدرت گذرنامه‌ها در جهان است و تغییرات آن بازتابی از تحولات سیاسی، اقتصادی و دیپلماتیک کشورها محسوب می‌شود.
در فهرست امسال، پس از کشورهای اروپایی پیشتاز، کانادا در رتبه نهم با دسترسی به ۱۸۳ مقصد قرار گرفته و پس از آن لتونی و لیختن‌اشتاین در جایگاه دهم با ۱۸۲ مقصد دیده می‌شوند. ایسلند و لیتوانی نیز با ۱۸۱ مقصد اندکی بالاتر از آمریکا ایستاده‌اند. این افت جایگاه برای گذرنامه آبی‌رنگ آمریکایی، نشانه‌ای از کاهش نفوذ جهانی این کشور در عرصه دیپلماسی سفر تلقی می‌شود.
