پیشنهاد ظریف برای ایجاد پیمان منطقهای هستهای: «مناره» چیست؟

محمدجواد ظریف، وزیر خارجه پیشین ایران، در مقالهای در روزنامه گاردین با اشاره به تنشها و بحرانهای کنونی خاورمیانه، بار دیگر خواستار ایجاد منطقهای عاری از سلاحهای کشتار جمعی در خاورمیانه شد و پیشنهاد تأسیس نهادی به نام «شبکه تحقیقات و پیشرفت هستهای خا
ظریف در این مقاله که در تاریخ ۹ مرداد ۱۴۰۴ منتشر شد، نوشت که ایران از سال ۱۳۵۳ در سازمان ملل ایجاد منطقهای عاری از سلاحهای هستهای را پیشنهاد داده و در سال ۱۳۶۹ دامنه آن را به تمامی سلاحهای کشتار جمعی گسترش داده است. به گفته او، این ابتکار طی ۵۰ سال گذشته به دلیل مخالفت اسرائیل و حمایت ایالات متحده از آن بینتیجه مانده است.
وی تاکید کرد که وجود سلاح هستهای نه تنها باعث امنیت نمیشود بلکه موجب ماجراجوییهای بیپروا میگردد. ظریف حملات اخیر اسرائیل به تأسیسات هستهای تحت نظارت بینالمللی ایران را نمونهای از خطرات ناشی از بیثباتی هستهای در منطقه دانست.
در این مقاله، پیشنهاد شده که نهاد «مناره» با عضویت کشورهایی از خاورمیانه و شمال آفریقا که با توسعه یا استقرار سلاحهای هستهای مخالفت کنند، تشکیل شود.
این نهاد وظیفه هماهنگی تحقیقات، آموزش و پروژههای مشترک در زمینه انرژی هستهای صلحآمیز را برعهده خواهد داشت و تحت نظارت هیأت امنایی متشکل از نمایندگان ملی با حضور ناظران بینالمللی مانند سازمان ملل و آژانس بینالمللی انرژی اتمی اداره خواهد شد.
به گفته ظریف، مشارکت در این نهاد منوط به پذیرش راستیآزمایی متقابل و شفافیت کامل در فعالیتهای هستهای اعضاست. او تأکید کرد که این نهاد جایگزین خلع سلاح نیست، بلکه گامی در مسیر تحقق آن و ابزاری برای جلوگیری از انحراف به سمت نظامیسازی است.
ظریف در پایان خواستار آغاز مذاکرات رسمی برای تعیین ساختار و چارچوب «مناره» شد و از کشورهای منطقه خواست آینده امنیتی خود را بدون اتکا به قدرتهای خارجی و با همکاری منطقهای مبتنی بر احترام متقابل، رقم بزنند.