سیاره‌ای بسیار دور را فراموش کنید؛ موجودات فضایی زمانی در منظومه شمسی ما زندگی می‌کردند
جستجوی بیگانگان، اخترشناسان را بر آن داشته است تا دورترین نقاط کیهان را برای یافتن نشانه‌های حیات جستجو کنند. اما یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که شاید نیازی نباشد اینقدر از خانه خود دور شویم.
به گفته محققان ناسا، سیاره کوتوله یخی سرس ممکن است زمانی محل زندگی میکروبی بوده باشد. اگرچه دانشمندان مطمئن نیستند که موجودات زنده هرگز پدیدار شده‌اند، اما اکنون مطمئن هستند که سرس شرایط مناسبی برای کمک به بقای آن حیات داشته است. تحقیقات قبلی نشان داده است که سرس دریاچه‌هایی از آب شور و مولکول‌های کربن آلی، دو ماده ضروری برای حیات، را در زیر سطح خود پنهان کرده است. اما این سیاره کوتوله هنوز چیزی برای تغذیه میکروب‌ها ندارد.
اکنون، با استفاده از مدل‌های کامپیوتری برای شبیه‌سازی گذشته سرس، محققان نشان داده‌اند که همیشه اینطور نبوده است. بین ۲.۵ تا چهار میلیارد سال پیش، آب گرم‌شده با رادیواکتیو، «بوفه‌ای برای میکروب‌ها» ایجاد کرده است که می‌توانسته از اشکال ساده حیات پشتیبانی کند.
امروزه، سرس، که بین مدارهای مریخ و مشتری قرار دارد، یک زمین بایر و یخ‌زده است. در سال ۲۰۱۸، ماموریت داون ناسا دریافت که لایه‌های بازتابنده روی سطح سیاره در واقع نمک باقی‌مانده از مایعی هستند که زمانی از زمین حباب زده بود. این مایع از مخازن وسیع زیرزمینی آب نمک ناشی می‌شود که اکنون حدود ۶۳- درجه سانتیگراد (۸۱- درجه فارنهایت) هستند. بسیار سرد برای پشتیبانی از هرگونه شکل شناخته شده حیات. با این حال، بین ۵۰۰ میلیون تا دو میلیارد سال پس از تشکیل سرس، تجزیه مواد معدنی رادیواکتیو در قسمت سنگی داخلی، منبع ثابتی از آب گرم را تولید کرده است.
طبق شبیه‌سازی‌های محققان، آب نزدیک هسته به دمای بیش از ۲۷۰ درجه سانتیگراد (۵۳۰ درجه فارنهایت) رسیده است. آن آب گرم به سمت سطح بالا آمده، با آب سرد مخلوط شده و جریانی از مواد معدنی و گازهای محلول را تزریق کرده است.
شاید این به نظر چیزی شبیه غذا، آنطور که ما می‌شناسیم، نباشد، اما این نوع دریچه‌های آب گرم در واقع می‌توانند کلید توسعه حیات باشند. سام کورویل، محقق ارشد و اکنون کاندیدای دکترا در دانشگاه ایالتی آریزونا، می‌گوید: «روی زمین، وقتی آب گرم از اعماق زمین با اقیانوس مخلوط می‌شود، نتیجه اغلب یک بوفه برای میکروب‌ها است، ضیافتی از انرژی شیمیایی.»
بنابراین اگر بتوانیم مشخص کنیم که آیا اقیانوس سرس در گذشته جریانی از سیال گرمابی داشته است یا خیر، می‌تواند پیامدهای بزرگی همراه داشته باشد. اگر حیات در سرس پدیدار شده باشد، نوعی میکروب به نام شیمیوتروف که انرژی خود را از واکنش‌های شیمیایی دریافت می‌کند، می‌توانسته با استفاده از منبع آب گرم زنده بماند.
پروفسور هلن ویلیامز، متخصص تشکیل سیارات از دانشگاه کمبریج که در این مطالعه مشارکتی نداشته است، به دیلی میل گفت: «این تحقیق واقعاً هیجان‌انگیز است زیرا نشان می‌دهد که سرس ممکن است زمانی در سطح خود آب داشته باشد. آب به عنوان وسیله‌ای برای انتقال و تمرکز عناصری که برای حیات نیز ضروری هستند، عمل می‌کند. این عناصر همچنین در سنگ‌ها متمرکز شده‌اند، بنابراین نفوذ آب از طریق آن سنگ‌ها، آن عناصر را در نزدیکی سطح سیاره منتقل و متمرکز می‌کند و شرایطی بسیار مطلوب برای توسعه حیات ایجاد می‌کند.» متأسفانه، دانشمندان می‌گویند که دریچه ما برای یافتن حیات بیگانه در این سیاره کوتوله دوردست مدت‌هاست که بسته شده است.
مواد رادیواکتیوی که گرما را فراهم می‌کردند، میلیاردها سال پیش تجزیه شدند و منبع سوخت را از بین بردند. برخلاف برخی از قمرها، مانند انسلادوس، قمر زحل یا اروپا، قمر مشتری، سرس توسط فشار و کشش گرانشی شدید سیاره نزدیک گرم نمی‌شود، بنابراین اکنون برای حیات بسیار سرد است.
با این حال، محققان می‌گویند که این کشف، امکان یافتن اشکال حیات در جاهای دیگر را فراهم می‌کند.
پروفسور ویلیامز می‌گوید: «این نتایج قطعاً به ما می‌گوید که دسته وسیع‌تری از سیارات می‌توانند قابل سکونت باشند، اگرچه این موضوع به عوامل بسیاری مانند فاصله این سیارات از ستاره مرکزی در منظومه شمسی آن‌ها بستگی دارد.»
از آنجایی که سرس صرفاً از طریق رادیواکتیویته ذاتی خود توانست قابل سکونت شود، همین امر می‌تواند در مورد اجرامی با اندازه مشابه نیز صادق باشد. آقای کورویل و همکارانش در مطالعه خود که در Science Advances منتشر شده است، می‌نویسند: «این اجرام با توجه به تعداد زیادشان، ممکن است فراوان‌ترین نوع محیط قابل سکونت در منظومه شمسی اولیه باشند.»
این بدان معناست که ممکن است سیارات بسیار بیشتری با ظرفیت پشتیبانی از حیات، نسبت به آنچه محققان قبلاً تصور می‌کردند، وجود داشته باشند.
