آیا چین به خاطر تایوان وارد جنگ تمامعیار میشود؟
چین با افزایش تحرکات نظامی و دیپلماتیک، فشار بر تایوان را تشدید کرده و حتی احتمال ارائه یک طرح سیاسی تازه به دولت ترامپ برای پیشبرد روند اتحاد را مطرح کرده است.
در همین حال، تایپه با تصویب بودجهای معادل ۴۰ میلیارد دلار برای تقویت توان دفاع نامتقارن، تلاش میکند با تهدید روزافزون پکن مقابله کند. جایگاه حیاتی تایوان در زنجیره جهانی تولید تراشه، حساسیت تنشها را افزایش داده و ایالات متحده و متحدان آسیایی را به تقویت هماهنگی امنیتی و عبورهای نمایشی از تنگه تایوان واداشته است.
طبق گزارش بلومبرگ، سرنوشت تایوان مدتهاست که با جنگ اوکراین مقایسه میشود. «فومیو کیشیدا» نخستوزیر پیشین ژاپن در سال ۲۰۲۲ هشدار داده بود که «امروز اوکراین است؛ شاید فردا شرق آسیا». در حالی که چین تحرکات خود را افزایش داده، «میک رایان» استراتژیست نظامی استرالیایی نیز احتمال میدهد پکن در این دوره، طرحی شامل ۲۸ بند درباره تایوان را به دولت ترامپ ارائه کند. او یادآوری میکند که «شی جینپینگ» همواره ترجیح داده بدون اقدام مستقیم نظامی، کنترل تایوان را به دست بگیرد.
این رویکرد در «کتاب سفید ۲۰۲۲ پکن» با عنوان «مسئله تایوان و اتحاد چین در عصر جدید» تشریح شده بود؛ سندی که تأکید دارد تایوان «همواره بخشی از چین» بوده و اتحاد با این جزیره را لازمه «احیای ملی» میداند. در این سند گفته شده ترجیح پکن راهکار مسالمتآمیز است، اما چین در صورت لزوم از زور نیز استفاده خواهد کرد.
هفته گذشته و پس از عبور بزرگترین ناو نیروی دریایی نیوزیلند از تنگه تایوان، پکن بهصراحت نسبت به «تحریک» در این آبراه هشدار داد؛ پیامی که محدود به ولینگتون نبود و خطاب به همه کشورهایی بود که به حمایت از تایوان میپردازند. این اقدام بخشی از کارزار دیپلماتیک گسترده چین است که در ماههای اخیر شدت یافته است.
در ۲۴ نوامبر، تماس تلفنی یکساعته میان دونالد ترامپ و شی جینپینگ انجام شد؛ تماسی که در اطلاعیه وزارت خارجه چین، بخش مهمی از آن به نقل سخنان شی درباره تایوان اختصاص یافت. شی تأکید کرد که بازگشت تایوان به چین بخشی جداییناپذیر از نظم پس از جنگ جهانی دوم است و پکن در تلاش است خود را «مدافع نظم جهانی» جلوه دهد.
در مقابل، تایپه از تصویب بسته دفاعی ۴۰ میلیارد دلاری خبر داد. «لای چینگ-ته» رئیسجمهور تایوان اعلام کرد این سرمایه صرف خرید سلاحهای تازه از آمریکا و تقویت توان نامتقارن میشود؛ تجهیزاتی کوچک، متحرک و کمهزینه که میتواند محاسبات نظامی چین را دشوار کند.
در حالی که تحلیلگران از جمله «هال براندز» هشدار دادهاند که ماههای آینده میتواند برای امنیت تایوان سرنوشتساز باشد، چین نیز در سالهای اخیر توانایی انجام تهاجم یا محاصره را افزایش داده است. تازهترین گزارش «کمیسیون بازبینی اقتصادی و امنیتی آمریکا–چین» نشان میدهد پکن قادر است تقریباً بدون هشدار قبلی دست به اقدام بزند.
همزمان، ارتش چین روند نوسازی را با سرعت ادامه داده و فاصله فناوری و عملیاتیاش با آمریکا کاهش یافته است. در چنین فضایی، تایوان تلاش میکند بودجه لازم برای خرید پهپادها، موشکها، سامانههای پرتاب متحرک و شبکههای فرماندهی مقاوم را آزاد کند و دفاع غیرنظامی را نیز تقویت کند.
در سطح منطقهای، ژاپن، استرالیا، کره جنوبی و فیلیپین ناگزیرند همکاریهای امنیتی خود را تعمیق کنند. ادامه عبور ناوهای نظامی از تنگه تایوان نیز برای حفظ آزادی ناوبری و یادآوری اهمیت حقوق بینالملل ضروری خوانده میشود. فشارهای چین بر تایوان در کنار تحولات اوکراین، از نگاه پکن بخشی از یک مجموعه بههمپیوسته است که چین آن را «فرصتی سیاسی» میبیند.
