گزارش محرمانه درباره برنامه هستهای ایران؛ تردیدها درباره تغییر راهبرد تهران
یک اندیشکده ایتالیایی در گزارشی تحلیلی مدعی شده است که برنامه هستهای ایران ممکن است وارد مرحلهای تازه و حساس شده باشد؛ مرحلهای که با تردیدهای جدی درباره تصمیمگیری در بالاترین سطح سیاسی جمهوری اسلامی همراه است.
در این گزارش به نقل از منابعی در تهران ادعا شده که علی خامنهای، رهبر ایران، در ماه اکتبر دستور آغاز طراحی کلاهکهای هستهای کوچک را صادر کرده است؛ کلاهکهایی که قابلیت نصب بر موشکهای بالستیک خرمشهر را داشته باشند.
به نوشته این اندیشکده، تداوم ابهام در وضعیت برنامه هستهای، حلوفصل نشدن کامل تنش میان ایران و اسرائیل پس از جنگ ۱۲ روزه و سایه سنگین احتمال یک درگیری جدید در خاورمیانه، باعث شده موضوع ایران به یکی از مهمترین محورهای ارزیابی ریسک در سال میلادی پیشرو تبدیل شود. موسسه ایتالیایی مطالعات سیاست بینالمللی معتقد است که تهران در سال ۲۰۲۶ ممکن است بیش از گذشته به سمت گزینه هستهای حرکت کند.
این گزارش یادآوری میکند که تا پیش از جنگ دوازدهروزه، رهبر ایران همواره با ساخت سلاح اتمی مخالفت میکرد و در برابر درخواستها برای افزایش غنیسازی اورانیوم تا سطح ۹۰ درصد و تولید کلاهکهای کوچک هستهای مقاومت نشان میداد. با این حال، به باور نویسندگان، فشارهای داخلی بهویژه از سوی سپاه پاسداران برای تغییر این رویکرد وجود داشته است، هرچند منابع متعدد در سالهای گذشته تاکید داشتند که تصمیم نهایی برای ساخت بمب گرفته نشده بود.
بر اساس دادههای آژانس بینالمللی انرژی اتمی در ژوئن ۲۰۲۵، ایران ۴۴۱ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰ درصد در اختیار داشته است. از نظر فنی، این میزان میتواند امکان ساخت سلاح هستهای را فراهم کند، اما نه کلاهکهایی که به اندازه کافی کوچک و فشرده باشند تا روی موشکهایی مانند خرمشهر با برد حدود ۲ هزار کیلومتر نصب شوند. برای چنین هدفی، اورانیوم با غنای نزدیک به ۹۰ درصد لازم است؛ سطحی که دستیابی به آن با سانتریفیوژهای پیشرفته میتواند در مدت چند هفته انجام شود.
نویسنده گزارش استدلال میکند که جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل معادلات بازدارندگی ایران را تغییر داد، زیرا ناکارآمدی سامانههای دفاعی تهران آشکار شد و تنها ابزار موثر، زرادخانه موشکهای میانبرد بود. در چنین شرایطی، به باور تحلیلگر، سلاح هستهای ممکن است بهعنوان آخرین ابزار بازدارنده مطرح شود.
در عین حال، مقامهای ایرانی همواره تاکید کردهاند که برنامه هستهای کشور ماهیت صلحآمیز دارد و گزارشهای رسمی آژانس نیز تاکنون نشانهای از تصمیم قطعی برای ساخت سلاح هستهای نشان نداده است. با این وجود، طرح شایعاتی درباره یک برنامه فوقمحرمانه و سایتهای اعلامنشده، بر پیچیدگی و حساسیت این پرونده افزوده و آینده آن را بیش از پیش در هالهای از ابهام قرار داده است.
