سه سناریوی احتمالی: بحران انرژی در ایران به کجا می‌رسد؟
عبدالله باباخانی، کارشناس بین‌المللی انرژی، در تحلیلی سه سناریوی متفاوت برای وضعیت انرژی ایران طی دو سال آینده ترسیم کرده است؛ از تداوم وضعیت فعلی تا وقوع بحران شدید و سناریویی خوش‌بینانه برای بهبود نسبی.
در سناریوی نخست، با ادامه وضعیت فعلی و بدون تغییر در سیاست‌ها یا روابط خارجی، بحران انرژی به‌تدریج تشدید خواهد شد. مصرف بنزین سالانه بین ۵ تا ۷ درصد افزایش می‌یابد و ممکن است تا سال ۱۴۰۵ به روزانه ۱۳۵ تا ۱۴۰ میلیون لیتر برسد. در صورت عدم افزایش تولید پالایشگاه‌ها، دولت ناچار به واردات بنزین یا اعمال سهمیه‌بندی سختگیرانه خواهد شد. در بخش برق، برآوردها حاکی از ناترازی بیش از ۲۰ هزار مگاوات در سال ۱۴۰۴ است و کمبود برق در تابستان آن سال ممکن است به ۳۵ هزار مگاوات برسد. خاموشی‌های روزانه در برخی مناطق به ۴ تا ۶ ساعت خواهد رسید. صنایع بزرگ ناچار به تغییر شیفت یا کاهش تولید می‌شوند و کشاورزان با جیره‌بندی برق مواجه خواهند شد. این سناریو رکود، تورم و نارضایتی اجتماعی فزاینده را به همراه دارد.
سناریوی دوم، سناریوی بحران شدید یا وقوع شوک است. در این حالت، رویدادهایی مانند توقف صادرات نفت، درگیری نظامی یا حملات به زیرساخت‌ها، بحران را وارد مرحله‌ای خطرناک‌تر می‌کند. احتمال خاموشی گسترده، قطع گاز در زمستان و استفاده از سوخت‌های سنتی مطرح است. کاهش فشار مخازن گازی، به‌ویژه در پارس جنوبی، بدون سرمایه‌گذاری فوری می‌تواند تولید گاز را طی پنج سال تا ۴۰ درصد کاهش دهد. در این وضعیت، تأمین گاز تنها یک‌سوم نیاز داخلی خواهد بود. پیامدهای اجتماعی مانند مهاجرت گسترده و اعلام وضعیت فوق‌العاده نیز در این سناریو پیش‌بینی شده است.
در سناریوی سوم، در صورت کاهش تحریم‌ها یا توافق هسته‌ای، امکان جذب سرمایه خارجی و ارتقای زیرساخت انرژی وجود دارد. پروژه‌هایی مانند نصب کمپرسورهای پارس جنوبی یا توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند بخشی از بحران را مهار کند. بهبود مدیریت مصرف، اصلاح قیمت انرژی و هدفمندسازی یارانه‌ها از دیگر محورهای این سناریوست. واردات گاز از ترکمنستان یا افزایش تولید پالایشگاه ستاره خلیج نیز می‌تواند فشارها را کاهش دهد. با این حال، نیاز به اصلاحات اساسی و سرمایه‌گذاری چند ده میلیارد دلاری همچنان باقی می‌ماند.
