آیا ممکن است انسان تنها موجود هوشمند در تمام کهکشان‌ها باشد؟
پرسش قدیمی درباره این‌که آیا بشر تنها موجود هوشمند در کیهان است، با انتشار یک پژوهش تازه بار دیگر مورد توجه قرار گرفته است؛ پرسشی که دهه‌هاست دانشمندان را درگیر خود کرده اما همچنان بی‌پاسخ باقی مانده است.
سال‌هاست که رصدخانه‌های عظیم فضایی و ماموریت‌های علمی به‌دنبال یافتن نشانه‌ای از حیات فرازمینی هستند؛ از سیارات شبیه زمین گرفته تا سیگنال‌های احتمالی موجودات هوشمند. با این حال، هنوز هیچ مدرک قطعی به‌دست نیامده تا نشان دهد ما در این جهان تنها نیستیم.
پژوهش جدیدی که به قلم دکتر «فریس انتال»، استادیار ریاضیات در دانشگاه کشاورزی مجارستان، در مجله Acta Astronautica منتشر شده، احتمال قابل‌توجهی مطرح می‌کند: این‌که بشر ممکن است در «منطقه انزوا» قرار داشته باشد؛ یعنی ناحیه‌ای آماری که در آن، احتمال وجود تنها یک تمدن پیشرفته در کل کیهان بیشتر از احتمال وجود چند تمدن یا نبود هیچ تمدنی است.
بر اساس این مطالعه که روزنامه «دیلی‌میل» آن را بازتاب داده، احتمال آن‌که بشر تنها تمدن فناوری‌محور باشد، در سناریوهای واقع‌گرایانه حدود ۲۹ درصد برآورد شده است؛ عددی نزدیک به یک احتمال از هر سه. در خوشبینانه‌ترین حالت این رقم تقریباً صفر است، و در بدبینانه‌ترین مدل موسوم به «زمین بحرانی» به حدود ۳۰ درصد می‌رسد.
انتال در توضیح این محاسبات می‌گوید پیچیدگی حیات نقش تعیین‌کننده دارد: «برای اشکال ساده حیات، انزوا تقریباً ناممکن است، اما برای تمدن‌های بسیار پیشرفته، این سناریو می‌تواند محتمل‌ترین گزینه آماری باشد.» او تأکید می‌کند که زندگی باید «آن‌قدر فراگیر باشد که موجودات زنده‌ای پدید آیند، اما به‌قدر کافی نادر باشد که چند تمدن همزمان شکل نگیرند.»
این نظریه تلاشی است برای پاسخ به «پارادوکس فرمی»؛ تناقضی که می‌پرسد اگر صدها میلیارد ستاره و سیاره در کهکشان ما وجود دارد، چرا تاکنون هیچ نشانه‌ای از حیات هوشمند یافت نشده است؟ برخی می‌گویند حیات نادر است، برخی دیگر معتقدند موجودات پیشرفته از دیده شدن خودداری می‌کنند، اما انتال راهی کاملاً ریاضی انتخاب کرده و به‌جای فرضیه‌سازی، احتمال‌ها را محاسبه کرده است.
او برای برآورد این احتمال سه عامل اصلی را لحاظ کرده است: تعداد سیارات موجود در کیهان، سطح پیچیدگی تمدن، و احتمال شکل‌گیری تمدنی با این سطح از پیشرفت. به گفته او، عامل سوم بیشترین نوسان را دارد و می‌تواند سرنوشت محاسبات را تغییر دهد.
