اولین بیماری عفونی جهان؛ شیوع جذام از کجا بود؟
بیماری جذام یکی از قدیمی‌ترین بیماری‌های عفونی شناخته شده در جهان است و سابقه آن دست‌کم به ۱۴۰۰ سال پیش برمی‌گردد، به طوری که حتی در کتاب انجیل نیز به این بیماری اشاره شده است.
جذام یک بیماری عفونی مزمن است که به پوست، اعصاب و غشای مخاطی حمله می‌کند و موجب ایجاد لکه‌های سفید در پوست، بی‌حسی، ضعف عضلانی و فلج می‌شود. این بیماری منشاء عفونی دارد که توسط نوعی باسیل (باکتری‌های میله‌ای شکل)، به نام مایکوباکتریوم لپره، ایجاد می‌شود.
براساس اعلام مرکز بین‌المللی جذام در سال ۲۰۰۴، ۴۶۰ هزار مورد بیمار جذامی در دنیا تشخیص داده شده که نسبت به سال ۲۰۰۳ با ۵۱۵ هزار مورد تشخیص، کاهش قابل ملاحظه‌ای در این زمینه وجود داشته است.
بیماری جذام یا لپرسی (Leprosy) که در دوران باستان به آن «خوره» می‌گفتند، از واژه لاتین «lepra» به معنای «فلس مانند» گرفته شده است. جذام با عنوان «هانسن» هم شناخته می‌شود که به نام کاشف این بیماری (گرهارت آرمور هانسن) اشاره دارد.
هرچند به سختی می‌توان مبدأ بیماری جذام را مشخص کرد، اما منشاء این بیماری را می‌توان با پیدایش انسان‌های اولیه هم‌زمان دانست.
چینی‌ها از ۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح این بیماری را می‌شناختند. این بیماری ۱۳۵۰ سال قبل از میلاد مسیح شرح داده شده؛ که قدیمی‌ترین توصیف این بیماری به شمار می‌رود.
قدیمی‌ترین مورد ثابت‌شده جذام، در مومیایی‌های مصری و قدیمی‌ترین نوشته‌های مستند در مورد این بیماری در کتب مقدس هندی مربوط به ۶۰۰ سال پیش از میلاد مسیح است.
علت گسترش چشمگیر بیماری جذام در اروپا طی قرون وسطی، جنگ‌های صلیبی بود و قرن ۱۳ میلادی نقطه اوج کشتار این بیماری برشمارده می‌شود.
براساس مستندات موجود، جذام از خاور دور و هندوستان منشاء گرفت، در قرن چهارم پیش از میلاد مسیح توسط سربازان اسکندر مقدونی به خاورمیانه و اروپا منتقل شد و در قرون وسطی به اوج خود در اروپا رسید. اما پس از انقلاب صنعتی در اوایل قرن بیستم قبل از کشف هرگونه درمانی، خود به خود کنترل شد. بهبود شرایط اقتصادی، اجتماعی، بهداشتی و کاهش تعداد افراد خانواده‌ها در کنترل این بیماری تاحدودی مؤثر بود.
علت بروز این بیماری تا قرن‌ها مشخص نبود، اما در سال ۱۸۷۳ عامل ابتلا به بیماری جذام، به عنوان اولین باکتری بیماری‌زا در انسان، کشف شد. در حقیقت می‌توان جذام را نخستین بیماری عفونی کشف‌شده دانست.
تماس نزدیک و طولانی مدت، راه انتقال این بیماری است و وجود لکه‌های کمرنگ بر روی پوست و بی‌حسی انگشتان دست و پا از علائم ابتلا به این بیماری عفونی عنوان شده که درصورتی که فرد با مشاهده این علائم نسبت به درمان اقدامی نکند، عوارض بسیار جدی‌تری گریبان‌گیر او خواهد شد.
امروزه این بیماری قابل درمان است. پزشک برای درمان عفونت این بیماری، آنتی‌بیوتیک‌های خاصی تجویز می‌کند که باید به مدت ۶ ماه تا یک سال مصرف شوند. اگر فرد به جذام شدید مبتلا باشد، دوره درمان با آنتی‌بیوتیک طولانی‌تر می‌شود.
