روز جهانی زن: ۵ نکته که باید بدانید
بیش از یک قرن است که مردم سراسر جهان ۸ مارس را روز زن تعیین کرده‌اند. اما مناسبت آن چیست؟ چه روزی است؟ بزرگداشت و جشن است یا جنبش و اعتراض؟ آیا روز جهانی مرد هم داریم؟
به گزارش بی‌بی‌سی، ممکن است در رسانه‌ها یا از دوست و آشنا چیزهایی در مورد ۸ مارس دیده یا شنیده باشید. بیش از یک قرن است که مردم سراسر جهان ۸ مارس را روز زن تعیین کرده‌اند. اما مناسبت آن چیست؟ چه روزی است؟ بزرگداشت و جشن است یا جنبش و اعتراض؟ آیا روز جهانی مرد هم داریم؟.
ماجرا از کجا شروع شد؟
روز جهانی زن از جنبشی کارگری شروع شد و به رویدادی در سال تبدیل شد که سازمان ملل متحد آن را به‌رسمیت شناخته‌است.
بذر این ماجرا در سال ۱۹۰۸ کاشته شد، زمانی که ۱۵ هزار زن در شهر نیویورک راهپیمایی کردند و خواهان ساعات کار کمتر، حقوق بیشتر و حق رأی شدند. حزب سوسیالیست آمریکا، یک سال بعد از این راهپیمایی، اولین روز جهانی زن را اعلام کرد.
ایده جهانی شدن این روز از زنی به نام «کلارا زتکین» بود. او این پیشنهاد را در سال ۱۹۱۰ در کنفرانس جهانی زنان کارگر در کپنهاگ داد. در این کنفرانس ۱۰۰ زن از ۱۷ کشور جهان حضور داشتند که همگی به اتفاق آرا با پیشنهاد او موافقت کردند.
اولین بزرگداشت این روز در سال ۱۹۱۱ در اتریش، دانمارک، آلمان و سوئیس برگزار شد. جشن صد‌سالگی این رویداد هم در سال ۲۰۱۱ برگزار شد، امسال روز جهانی زن ۱۰۹ ساله می‌شود و صد و نهمین روز جهانی زن را جشن می‌گیریم.
در سال ۱۹۷۵ سازمان ملل متحد این روز به رسمیت شناخت. در سال ۱۹۹۶ هم سازمان ملل متحد، موضوع "بزرگداشت گذشته، برنامه‌ریزی برای آینده" را انتخاب کرد. موضوع امسال سازمان ملل "جهان برابر، جهان توانا" است و برای تحقق آن از همه‌ٔ انسان‌ها درخواست می‌کند تا همراه یکدیگر جهانی با برابری جنسیتی بسازند.
روز جهانی زن روزی است که پیشرفت زنان در جامعه و سیاست و اقتصاد جشن گرفته می‌شود، ریشه‌های سیاسی این روز، اعتصابات و اعتراضات و جنبش‌ها، همه برای ایجاد آگاهی و هشدار نابرابری‌های مستمر بوده‌اند.
چه تاریخی است؟
کلارا زتکین برای روز جهانی زن، روز خاصی را در نظر نداشت. این روز تا سال ۱۹۱۷ و تا اعتصاب زنان روسیه در زمان جنگ برای «نان و صلح»، شکل رسمی به خود نگرفت. چهار روز پس از اعتصاب زنان، تزار ناچار به کناره‌گیری شد و دولت موقت حق رأی زنان را تضمین کرد. تاریخ شروع اعتصاب زنان درتقویم میلادی قدیم که آن زمان در روسیه رایج بود، یکشنبه ۲۳ فوریه بود. این روز در تقویم میلادی جدید برابر با ۸ مارس و همین روزی است که امروزه گرامی داشته می‌شود.
آیا روز جهانی مرد هم داریم؟
بله، ۱۹ نوامبر، اما این روز فقط از دهه ۱۹۹۰ به این مناسبت انتخاب شده و هنوز سازمان ملل متحد آن را به رسمیت نشناخته‌است. مردم در بیش از ۶۰ کشور جهان از جمله بریتانیا آن را جشن می‌گیرند. اهداف این روز عبارتند از: توجه به سلامت پسران و مردان، بهبود روابط جنسی، ترویج برابری جنسیتی و تشویق نقش و الگوی مثبت مردانه. موضوع سال ۲۰۱۹ «ایجاد تغییر و دگرگونی برای پسران و مردان» بود.
روز زن در سراسر جهان چگونه برگزار می‌شود؟
در بسیاری از کشور‌ها این روز تعطیل رسمی است از جمله در روسیه که سه چهار روز قبل و بعد از ۸ مارس بازار گلفروشی‌ها داغ است.
در چین، به توصیه شورای دولتی خیلی از زنان می‌توانند این روز را نیمه وقت کار کنند البته خیلی از کارفرمایان هم نصف روز مرخصی به کارکنان زن خود نمی‌دهند.
در ایتالیا، روز جهانی زن، یا «لا فِستا دِلا دونا» با هدیه دادن شاخه‌ای گل میموزا گرامی داشته می‌شود. منشاء این رسم روشن نیست اما باور این است که از رم و پس از جنگ جهانی دوم شروع شده‌است.
در آمریکا، ماه مارس ماه تاریخ‌ساز زنان است. هر سال به افتخار دستاور‌د‌های زنان آمریکایی، رئیس‌جمهوری بیانیه‌ای صادر می‌کند.
برنامه امسال چیست؟
کارزار روز جهانی زن، امسال هشتگ #EachForEqual را انتخاب کرده‌است که به معنای تلاش هر فرد برای برابری است و برگرفته از ایده وظیفه اجتماعی هر فرد است.
این کارزار اعلام می‌کند: «ما هر کدام جزئی از کل هستیم. کار‌های فردی ما، گفتگو‌های ما، رفتار‌ها و ساختار‌های ذهنی ما بر جامعه بزرگ‌تر اطرافمان اثر می‌گذارد. همه با هم، می‌توانیم تغییری به وجود آوریم. همه با هم، می‌توانیم به ایجاد جهانی مبتنی بر برابری جنسیتی یاری رسانیم».
در چند سال گذشته جنبش‌های زنان به رشد بی‌سابقه‌ای رسیده‌اند. در ماه اکتبر ۲۰۱۷، میلیون‌ها زن در جهان با هشتگ #MeToo در شبکه‌های اجتماعی آشکارا از تجربه‌های آزار و اذیت‌های جنسی گفتند و رواج گسترده آن را در جهان افشا و محکوم کردند.
در سال ۲۰۱۸، هشتگ #MeToo در سراسر جهان گسترش پیدا کرد و کشورهایی مثل هند، فرانسه، چین و کره جنوبی با درخواست تغییر رویه در جهان، به این کارزار پیوستند. در ایالات متحده، تعداد زنان انتخاب‌شده در انتخابات میان‌دوره‌ای بی‌سابقه بوده‌است.
سال گذشته پس از یک همه‌پرسی در ایرلند شمالی، سقط جنین قانونی شد و هم‌چنین قانون چگونگی پوشش و رفتار زنان در مجامع عمومی سودان لغو شد.
