بحران تنهایی در ایران: ۷۰ درصد سالمندان تنها زندگی می‌کنند
برآوردهای رسمی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد جمعیت سالمندان کشور در سال ۱۴۰۴ به حدود ۱۰ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر رسیده است. از این تعداد، نزدیک به ۶۷ درصد یعنی حدود ۶ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر بدون همسر زندگی می‌کنند.
این پدیده دلایل مختلفی مانند فوت همسر، طلاق یا ازدواج‌نکردن در طول زندگی دارد و آثار اجتماعی و روانی گسترده‌ای به همراه دارد.
مطالعات جمعیت‌شناختی نشان می‌دهد بیش از ۵۵ درصد از زنان سالمند کشور بدون همسر هستند. تخمین زده می‌شود حدود ۳ تا ۳.۵ میلیون زن سالمند و حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار مرد سالمند در ایران به‌تنهایی زندگی می‌کنند. همچنین ۸۰ هزار نفر از سالمندان کشور هرگز ازدواج نکرده‌اند.
روند افزایش تجرد در میانسالی نیز به‌عنوان عامل دیگری در شکل‌گیری موج سالمندان تنها در سال‌های آینده مطرح شده است. طبق آمار موجود، حدود ۷۰۰ هزار نفر از جمعیت ۴۰ تا ۵۰ ساله کشور مجرد هستند که در صورت ادامه این وضعیت، به جمع سالمندان تنها خواهند پیوست.
در پاسخ به این وضعیت، دبیرخانه شورای ملی سالمندان کشور از سال ۱۴۰۳ با همکاری نهادهای حمایتی و خدماتی، طرحی ملی برای توانمندسازی زنان سالمند تنها آغاز کرده است. در مرحله نخست این طرح، بیش از ۵۱ هزار زن سالمند شناسایی شدند و تحت آموزش‌هایی در زمینه خودمراقبتی جسمی و روانی، مشارکت اجتماعی، پیشگیری از افسردگی، اضطراب، زمین‌خوردن و بیماری‌های مزمن قرار گرفتند. این آموزش‌ها در قالب کارگاه‌ها، جلسات گروهی، مشاوره فردی و بروشورهای چندرسانه‌ای اجرا شد.
با توجه به استقبال از این طرح، مرحله دوم آن در سال ۱۴۰۴ نیز ادامه دارد. در این مرحله، تشکیل گروه‌های همیار زنان سالمند، راه‌اندازی باشگاه‌های نشاط و توسعه مشاوره‌های روان‌شناختی حضوری و آنلاین در دستور کار قرار گرفته است.
به گفته مسئولان شورای ملی سالمندان، هدف از این برنامه‌ها ارتقاء سلامت روان، افزایش حس ارزشمندی و مشارکت اجتماعی زنان سالمند تنها در بستر خانواده و محله است. این اقدامات با هدف مقابله با پیامدهای تنهایی و تقویت «سالمندی فعال» در کشور دنبال می‌شود.
