لاریجانی بار دیگر بر مسند دبیری شورای عالی امنیت ملی ایران؛ علی لاریجانی کیست و چه وظایفی دارد؟
مسعود پزشکیان رییس‌جمهور ایران روز سه‌شنبه از انتصاب علی لاریجانی به عنوان جانشین علی‌اکبر احمدیان در سمت دبیری شورای عالی امنیت ملی کشور خبر داد.
انتصاب علی لاریجانی چند هفته بعد از پایان جنگ ۱۲ روزه میان ایران و اسرائیل و دو روز بعد از اعلام رسمی تشکیل نهاد جدیدی به نام «شورای دفاع» زیر نظر شورای عالی امنیت ملی انجام شده است.
پیش‌تر در خرداد ۱۴۰۲ علی‌اکبر احمدیان با حکم رسمی رییس‌جمهور فقید ایران ابراهیم رییسی به سمت دبیری شورای امنیت ملی ایران منصوب شده بود.
پزشکیان در حکم خود خواستار «رصد و اولویت‌بندی مسائل و مخاطرات امنیت ملی، به ویژه تهدیدات نوظهور و فناورانه» توسط دبیر شورای عالی امنیت ملی شده است.
لاریجانی که در ماه‌های اخیر در حوزهٔ دیپلماسی فعال شده بود، حدود ۷۰ روز پیش از حمله اسرائیل به اهداف نظامی و هسته‌ای ایران، در یک برنامهٔ تلویزیونی تهدید کرده بود که ایران در صورت هدف قرار گرفتن، به سوی ساخت سلاح هسته‌ای خواهد رفت.
او خطاب به مقام‌های آمریکا گفت: «اگر یک وقت رفتید به سمت بمباران توسط خودتان یا اسرائیل، ایران را مجبور می‌کنید که طور دیگری تصمیم بگیرد».
در حالیکه پیش از برعهده گرفتن مسئولیت مذاکرات هسته‌ای، وی از منتقدان رویکرد دولت محمد خاتمی و مذاکرات ایران با سه کشور اروپایی بود.
لاریجانی سه دوره ریاست مجلس شورای اسلامی را در کارنامه خود دارد و سه بار نیز نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری شده است. او در انتخابات سال ۸۴ رتبه ششم را به دست آورد، اما بعد از ثبت‌نام در انتخابات سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۳ توسط شورای نگهبان ردصلاحیت شد.
اوایل سال ۱۴۰۰ و در اواخر دولت حسن روحانی، رسانه‌های ایران علی لاریجانی را به عنوان «مسئول پیگیری قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین» معرفی کردند. منصور حقیقت‌پور، مشاور او، گفته بود که آقای لاریجانی برای هدایت این مذاکرات و به سامان رساندن آن، از رهبر جمهوری اسلامی حکم دریافت کرده است.
چند ماه بعد و با آغاز فعالیت دولت ابراهیم رئیسی اعلام شد که علی لاریجانی از این سمت کناره‌گیری کرده است.
اعضای تشکیل‌دهنده شورای عالی امنیت ملی و وظایف دبیر این شورا
شواری عالی امنیت ملی، با نام اختصاری «شعام»، شورایی برای تأمین منافع ملی و پاسداری از انقلاب اسلامی ایران و تمامیت ارضی و حاکمیت ملی ایران است، که به ریاست رئیس‌جمهور تشکیل می‌شود.
این شورا، مهم‌ترین وزنه تصمیم‌گیری در سیاست خارجی و امور دفاعی و امنیتی کشور است.
طبق اصل ۱۷۶ قانون اساسی اعضای شورای عالی امنیت ملی عبارتند از:
- رؤسای قوای سهگانه
- رئیس ستاد فرماندهی کل نیرو‌های مسلح
- مسئول امور برنامه و بودجه
- دو نماینده به انتخاب مقام رهبری
- وزیر امور خارجه، وزیر کشور، وزیر اطلاعات
- حسب مورد وزیر مربوط و عالیترین مقام ارتش و سپاه
مهم‌ترین سمت ثابت شورای عالی امنیت ملی مسئولیت دبیرخانه آن است.
دبیر شورای عالی امنیت ملی با انتخاب مستقیم رئیس‌جمهور تعیین می‌شود و مسئولیت اداره دبیرخانه و نظارت بر اجرای صحیح تصمیمات و مصوبات شورا و امور اداری و اجرایی شورا را بر عهده دارد.
مطابق روال مرسوم در اغلب موارد دبیر شورای عالی امنیت ملی پس از انتخاب از سوی رئیس‌جمهور، به طور همزمان از سوی رهبر معظم انقلاب به عنوان نماینده رهبری در شورا نیز منصوب می‌شود.
طبق اصل ۱۷۶ قانون اساسی، شورای عالی امنیت ملی به منظور تأمین منافع ملی و پاسداری از انقلاب اسلامی و تمامیت ارضی و حاکمیت ملی، «شورای عالی امنیت ملی» به ریاست رئیس‌جمهور، با وظایف زیر تشکیل میگردد:
۱- تعیین سیاستهای دفاعی- امنیتی کشور در محدوده سیاستهای کلی تعیینشده از طرف مقام رهبری
۲- هماهنگ نمودن فعالیتهای سیاسی، اطلاعاتی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در ارتباط با تدابیر کلی دفاعی-امنیتی
۳- بهرهگیری از امکانات مادی و معنوی کشور برای مقابله با تهدید‌های داخلی و خارجی.
شورای عالی امنیت ملی به تناسب وظایف خود شورا‌های فرعی از قبیل شورای دفاع و شورای امنیت کشور را تشکیل میدهد.
ریاست هر یک از شورا‌های فرعی با رئیس‌جمهور یا یکی از اعضای شورای عالی است که از طرف رئیس‌جمهور تعیین می‌شود.
حدود اختیارات و وظایف شورا‌های فرعی را قانون معین میکند و تشکیلات آن‌ها به تصویب شورای عالی میرسد.
مصوبات شورای عالی امنیت ملی پس از تأیید مقام رهبری قابل اجرا است.
