تعلیق همکاری ایران با آژانس انرژی اتمی به چه معناست؟
تعلیق رسمی همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) پس از اتهامات جانبدارانه به سمت کشورهای غربی و توجیه حملات هوایی اسرائیل، سوالاتی را در مورد این اقدام و پیامدهای آن مطرح کرد.
این قانون که به عنوان بخشی از یک طرح اضطراری دو مرحله‌ای پس از آتش‌بس بین اسرائیل و ایران توسط مجلس تصویب شد، دولت را ملزم می‌کند تا زمانی که امنیت تأسیسات هسته‌ای ایران و دانشمندان آن تضمین نشود، تمام اشکال همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به حالت تعلیق درآورد.
دلیل اصلی این اقدام ایران، حملات هوایی ایالات متحده و اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای فردو، نطنز و اصفهان در ۲۲ ژوئن بود. ایران این حملات را دلیلی برای از دست دادن اعتماد به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) می‌دانست و قانون جدید را پاسخی به عدم محکومیت این حملات توسط آژانس قلمداد کرد.
پس از حملات اسرائیل و ایالات متحده به تأسیسات هسته‌ای ایران، بسیاری از چهره‌های سیاسی در ایران خواستار محدود کردن همکاری با آژانس شدند. علاوه بر این، اطلاعات دقیقی در مورد سرنوشت تأسیسات هسته‌ای ایران همچنان در دست نیست.
مقامات آمریکایی ادعا می‌کنند که حملات آن‌ها قابلیت‌های هسته‌ای ایران را به طور کامل نابود کرده است، اما برخی از ناظران و محققان مستقل معتقدند که نیروگاه فردو به طور کامل نابود نشده است. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA)، نیز در مصاحبه‌هایی با رسانه‌های مختلف تأکید کرده است که ادعای نابودی کامل برنامه هسته‌ای ایران «نادرست» است.
ناظران معتقدند که تعلیق همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مجموعه‌ای از اقدامات و پیامدهای مشابه را برای ایران آغاز می‌کند و دولت را به چرخه‌ای از درگیری‌های جدید با جامعه بین‌المللی، به ویژه شورای امنیت سازمان ملل، سوق می‌دهد و منجر به تحریم‌های مالی و تجاری بیشتر علیه ایران می‌شود.
یکی از پیامدهای احتمالی پایان همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی این است که کشورهای اروپایی ممکن است به فعال کردن مکانیسم ماشه یا «اسنپ‌بک» متوسل شوند.
طبق یکی از ضمائم توافق هسته‌ای ۲۰۱۵، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید ظرف ۲۴ ساعت به «سایت‌های مشکوک» دسترسی داشته باشد. عدم همکاری ایران، مکانیسم حل اختلاف بین کشورهای امضاکننده توافق هسته‌ای و بازگشت احتمالی تحریم‌های سازمان ملل را فعال می‌کند. اگر کشورهای اروپایی طرف توافق هسته‌ای، از جمله آلمان، فرانسه و بریتانیا، شکایتی علیه ایران به شورای امنیت ارائه دهند، این امر نه تنها منجر به احتمال بازگشت تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران توسط سازمان ملل می‌شود، بلکه به اعضای شورای امنیت اجازه می‌دهد تا علیه ایران اقدام نظامی انجام دهند.
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، روز چهارشنبه لایحه‌ای را برای تعلیق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) تصویب کرد.
این اتفاق پس از آن رخ داد که مجلس ایران هفته گذشته در جلسه علنی به این لایحه رأی داد و تمام جزئیات آن را تصویب کرد.
ابراهیم رضایی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، روند بررسی این کمیسیون را توضیح داد و گفت که این لایحه روز سه‌شنبه، ۲۴ ژوئن، مورد بحث قرار گرفت و پس از اصلاحاتی تصویب شد.
سید محمود نبویان، نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی، توضیح داد که این لایحه شامل خروج تهران از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) نمی‌شود.
وی گفت: «ما به این پیمان متعهد هستیم و به جهانیان اعلام کرده‌ایم که تمام فعالیت‌های هسته‌ای ما صلح‌آمیز است. بنابراین، این لایحه بر موضوع همکاری با آژانس تمرکز دارد، به این معنی که نصب هرگونه دوربین نظارتی در داخل کشور، چه تحت توافقات اولیه و چه تکمیلی، ممنوع است.»
این قانون تصریح می‌کند که هرگونه بازرسی آتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از سایت‌های هسته‌ای ایران نیاز به تأیید شورای عالی امنیت ملی تهران خواهد داشت.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در مصاحبه‌ای جداگانه با شبکه خبری سی‌بی‌اس گفت که بمباران تأسیسات هسته‌ای اصلی فردو توسط آمریکا «خسارات شدید و گسترده‌ای به بار آورده است.»
این اظهارات چند روز پس از درگیری‌های تهران و تل‌آویو که با حمله اسرائیل به ایران در ۱۳ ژوئن آغاز شد، صورت می‌گیرد. در این حمله، دانشمندان مرتبط با برنامه هسته‌ای تهران و مقامات ارشد نظامی کشته شدند.
حملات اسرائیل پایگاه‌های نظامی، تأسیسات هسته‌ای و مناطق مسکونی در سراسر ایران را هدف قرار داد.
ایران با موجی از حملات موشکی و پهپادی که شهرهای بزرگ اسرائیل، از جمله تل‌آویو و حیفا را هدف قرار داد، پاسخ داد و به گفته مقامات اسرائیلی، ۲۸ نفر را کشت.
آتش‌بس بین ایران و اسرائیل در ۲۴ ژوئن به اجرا درآمد.
