تاریخچه‌ای از فراز و فرودهای هسته‌ای میان ایران و آمریکا
روابط ایران و آمریکا در حوزه انرژی هسته‌ای سابقه‌ای بیش از شش دهه دارد. این روابط با یک توافق‌نامه همکاری آغاز شد و به تنشی خطرناک رسید که هر لحظه ممکن است منجر به یک جنگ تمام‌عیار شود.
در سال ۱۳۳۶، دو کشور توافقی در زمینه همکاری هسته‌ای امضا کردند و ده سال بعد، آمریکا یک رآکتور تحقیقاتی به ایران تحویل داد. در سال ۱۳۴۹، ایران پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) را تصویب کرد و از آن پس، برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز خود را آغاز نمود.
با وقوع انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، روابط ایران و آمریکا به شدت تیره شد. پروژه‌های هسته‌ای نیمه‌تمام متوقف شدند، تا این‌که در سال ۱۳۷۴، روسیه ساخت نیروگاه بوشهر را که آلمان پیش از انقلاب آغاز کرده بود، بر عهده گرفت.
در سال ۱۳۸۲، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد ایران به تعهدات خود در چارچوب NPT پایبند نبوده است. کشف تأسیسات نطنز و اراک موجب نگرانی شدید جامعه جهانی شد. با وجود پذیرش برخی نظارت‌ها، ایران از توقف غنی‌سازی خودداری کرد. در سال ۱۳۸۴، روسیه پیشنهاد تأمین سوخت نیروگاه بوشهر را داد تا ایران از تولید سوخت داخلی منصرف شود، اما اختلافات ادامه یافت.
در سال ۱۳۸۵، ایران برای نخستین‌بار اورانیوم را در سطح ۳.۵ درصد غنی‌سازی کرد. قدرت‌های جهانی از جمله آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، بریتانیا و آلمان (گروه ۱+۵) مشوق‌هایی برای توقف غنی‌سازی ارائه دادند، اما نتیجه‌ای حاصل نشد و شورای امنیت سازمان ملل تحریم‌هایی علیه ایران اعمال کرد.
تا سال ۱۳۹۲، سطح غنی‌سازی ایران به ۲۰ درصد رسید. با انتخاب حسن روحانی، مذاکراتی جدید آغاز شد که به «برنامه اقدام مشترک» در ژنو منتهی گردید. این روند در سال ۱۳۹۴ به توافق جامع برجام انجامید که محدودیت‌هایی بر برنامه هسته‌ای ایران اعمال و بخشی از تحریم‌ها لغو شد.
اما در سال ۱۳۹۷، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، از برجام خارج شد و تحریم‌ها بازگشتند. در پی آن، ایران نیز تعهدات خود را کاهش داد. سطح غنی‌سازی به ۶۰ درصد رسید و حملات سایبری و خرابکاری علیه تأسیسات هسته‌ای ایران افزایش یافت.
در سال ۱۴۰۰، مذاکرات غیرمستقیم از سر گرفته شد اما پیشرفت ملموسی نداشت. با بازگشت ترامپ به قدرت در سال ۱۴۰۴ و تهدید به اقدام نظامی، چشم‌انداز آینده مذاکرات بیش از پیش مبهم شده است.
نتیجه این کشمکش طولانی هنوز مشخص نیست، اما تنش‌ها همچنان در بالاترین سطح ادامه دارد.
