تلاش نافرجام آلمان نازی برای ساخت ناو هواپیمابر: چرا این پروژه شکست خورد؟

نیروی دریایی آلمان نازی، معروف به کریگسمارینه، با هدف اصلی مختل کردن خطوط حملونقل دریایی بریتانیا طراحی شده بود تا این کشور را از مستعمرات و منابع حیاتی خود جدا کند.
در این راستا، نبردناوهایی مانند بیسمارک و زیردریاییهای پیشرفته آلمان از جمله عناصر کلیدی استراتژی دریایی هیتلر محسوب میشدند. بااینحال، برخلاف سایر قدرتهای دریایی آن دوران، آلمان هرگز موفق به تکمیل ساخت یک ناو هواپیمابر نشد.
در دهه ۱۹۳۰، آلمان نازی پروژهای برای ساخت ناو هواپیمابری به نام گراف زپلین آغاز کرد. این کشتی به نام کنت فردیناند فون زپلین، مخترع کشتیهای هوایی معروف زپلین، نامگذاری شد. روند ساخت آن پس از آن آغاز شد که آلمان شروع به نادیده گرفتن محدودیتهای پیمان ورسای کرد. پیمان نیروی دریایی آلمان و بریتانیا در سال ۱۹۳۵، به آلمان اجازه داد ناوهای هواپیمابری با وزن حداکثر ۳۸۵۰۰ تن بسازد.
کِل ناو گراف زپلین در ۲۸ دسامبر ۱۹۳۶ در کیِل گذاشته شد و در ۸ دسامبر ۱۹۳۸ با حضور هیتلر، هرمان گورینگ و دریاسالار اریش ردر به آب انداخته شد. این ناو با وزنی معادل ۳۳۵۵۰ تن و سرعتی حدود ۳۵ گره دریایی در ساعت، یکی از سریعترین ناوهای هواپیمابر زمان خود به شمار میرفت. طراحی آن شامل عرشهای زرهپوش بود، ویژگیای که حتی ناوهای آمریکایی و ژاپنی نیز در آن زمان نداشتند.
این ناو مجهز به ۱۶ قبضه توپ پنج اینچی برای دفاع سطحی و همچنین سامانههای ضد هوایی پیشرفته بود. قرار بود ۴۲ هواپیما شامل جنگندههای مسرشمیت بیاف ۱۰۹ و بمبافکنهای شیرجهزن یونکرس یو ۸۷ را حمل کند. بااینحال، برخلاف نیروی دریایی ژاپن که ناوهای هواپیمابر را بهعنوان سلاحی تهاجمی به کار میبرد، کریگسمارینه قصد داشت گراف زپلین را در نقش پشتیبانی ناوگان به کار گیرد.
با آغاز جنگ جهانی دوم در سپتامبر ۱۹۳۹، حدود ۸۵ درصد از ساخت ناو تکمیل شده بود و انتظار میرفت که تا اواسط ۱۹۴۰ آماده شود. اما جنگ موجب تغییر اولویتهای استراتژیک آلمان شد و منابع بهسمت تولید زیردریاییها و دفاع ساحلی هدایت شد. در ژوئیه ۱۹۴۰، این ناو به گدنیا (گوتنهافن) منتقل شد و بهعنوان انبار مورد استفاده قرار گرفت.
در سال ۱۹۴۲، هیتلر با مشاهده عملکرد موفق ناوهای هواپیمابر بریتانیایی، دستور ازسرگیری پروژه را صادر کرد. اما اختلافات میان گورینگ و ردر بر سر کنترل هواپیماهای ناو، پیشرفت آن را با مشکل مواجه کرد. در سال ۱۹۴۳، هیتلر که از عملکرد نیروی دریایی خود ناراضی بود، دستور توقف کامل پروژه را صادر کرد و کشتی بهعنوان پایگاه دفاع ساحلی در نروژ استفاده شد.
در پایان جنگ، آلمان برای جلوگیری از افتادن ناو به دست شوروی، آن را در نزدیکی شچچین غرق کرد. اما شوروی در مارس ۱۹۴۶ آن را از آب بیرون کشید و پس از انجام آزمایشهای نظامی، در ۱۷ اوت ۱۹۴۷ با اژدر آن را غرق کرد.