موشک‌های هم‌گروهی با مغزِ مصنوعی؛ گامی نوین در دفاع دریایی ژاپن
وزارت دفاع ژاپن برنامه‌ای بلندپروازانه برای توسعه نسل جدیدی از موشک‌های ضدکشتی اعلام کرده که از هوش مصنوعی برای هماهنگی و تبادل اطلاعات در میدان نبرد بهره می‌گیرند.
این طرح که هدف آن تبدیل حملات موشکی از حملات تک‌هدفه به عملیات‌های گروهی و هوشمند است، بازتاب گسترده‌ای در محافل نظامی و فناورانه جهانی داشته است.
به گفته مقامات توکیو، بودجهٔ اولیه این پروژه حدودِ ۲۰۰ میلیون ین برآورد شده و قرار است در سال مالیِ ۲۰۲۶ صرف توسعهٔ فناوری‌های ارتباطی امن، مقاومت در برابر پارازیت و الگوریتم‌های هماهنگی مبتنی بر هوش مصنوعی شود. هدف اصلی دستیابی به نمونهٔ عملیاتی تا حدودِ سالِ ۲۰۲۹ اعلام شده است.
در معماری پیشنهادی، هر موشک نه تنها مسیر و هدف خود را دنبال می‌کند، بلکه وضعیت پروازی، اطلاعات شناسایی و تصمیم‌های لحظه‌ای را با دیگر موشک‌های گروه به اشتراک می‌گذارد. این هماهنگی به موشک‌ها اجازه می‌دهد نقش‌های متفاوتی را در جریان حمله به عهده بگیرند: برخی وظیفهٔ ایجاد پارازیت یا فریب سامانه‌های دفاعی را دارند و دیگران مسیرِ دقیق هدف‌گیری را تکمیل می‌کنند. به این ترتیب، حتی در صورت از دست رفتن ارتباط برخی هواگردها یا پارازیت دشمن، مجموعهٔ موشک‌ها قادر خواهند بود مأموریت را با تکیه بر اطلاعات پیش‌فرض ادامه دهند.
طراحی این سامانه بر پایهٔ مدل «انسان در حلقه» است؛ یعنی تصمیم نهایی برای شلیک و اقدام حمله همچنان بر عهدهٔ اپراتورهای انسانی خواهد بود و آزمایش‌ها و به‌کارگیری تحت نظارت دست‌اندرکاران انجام می‌شود. وزارت دفاع ژاپن بر ضرورت رعایت چارچوب‌های ایمنی و کنترل انسانی در تمامی مراحل آزمایش تأکید کرده است.
نمونه‌هایی از مفاهیم مشابه در جهان وجود دارد؛ برای مثال در ایالات متحده موشک AGM-۱۵۸C LRASM و در اسرائیل خانوادهٔ Sea Breaker با به‌کارگیری الگوریتم‌های پیشرفته نمونه‌هایی از کاربرد داده‌ها و هوش مصنوعی در تسلیحات دریایی هستند. حتی در دوران شوروی سابق، موشک P-۷۰۰ Granit برای اجرای حملات گروهی برنامه‌ریزی می‌شد. با این حال، طرح ژاپن قصد دارد شبکه‌ای پویا از موشک‌های هوشمند ایجاد کند که بتوانند مانند یک تیمِ هماهنگ و انعطاف‌پذیر به‌صورت جمعی تصمیم بگیرند.
کارشناسان می‌گویند اگر این پروژه موفق شود، بازدارندگی دریایی ژاپن در برابر تهدیدات منطقه‌ای تقویت شده و توانایی نفوذ به سامانه‌های پدافندی پیشرفتهٔ دشمن افزایش خواهد یافت. با این حال، پیامدهای اخلاقی و راهبردی چنین فناوری‌هایی نیازمند بررسی‌های دقیق و شفافیت بیشتر است.
