آیا خطوط را مستقیم می‌بینید یا منحنی؟ خطای دید «آزاردهنده» مغز شما را فریب می‌دهد
وقتی به تصویر زیر نگاه می‌کنید، خطوط صاف می‌بینید یا منحنی؟ این بحثی است که به دلیل توهم نوری ویروسی که اکنون در رسانه‌های اجتماعی رواج دارد، آغاز شده است.
این تصویر یک شبکه هشت در هشت از مربع‌های خاکستری است که با خطوط سبز باریک از هم جدا شده‌اند، تقریباً مانند نمای دید پرنده از یک شهر.
به طرز عجیبی، وقتی به تصویر نگاه می‌کنیم، به نظر می‌رسد که خطوط سبز دائماً در حال حرکت و پیچ خوردن در همه جهات هستند. اما لحظه‌ای که روی هر خط خاص تمرکز می‌کنیم، کاملاً صاف به نظر می‌رسد. این تصویر که ظاهراً تغییر شکل می‌دهد، کاربران ردیت را گیج کرده است، که آن را «تحریک‌کننده»، «مرتب» و «فوق‌العاده» توصیف کرده‌اند. یکی از کاربران پاسخ داد: «این واقعاً تحریک‌کننده است. آفرین.»
این تصویر خیره‌کننده توسط لشا پورچ، تصویرگر ساکن فلوریدا، خلق شده است که آن را در دسامبر ۲۰۲۱ در صفحه فیسبوک خود به اشتراک گذاشت. دکتر جولیون تروسکیانکو، بوم‌شناس بصری در دانشگاه اکستر که سیستم‌های ادراک حیوانات را مطالعه می‌کند، آن را یک «توهم بسیار جالب» نامید. او خاطرنشان کرد که به نظر می‌رسد این فقط بر «دید پیرامونی» تأثیر می‌گذارد، آنچه ما فراتر از خط دید مستقیم خود یا از گوشه چشم خود می‌بینیم.
دکتر تروسکیانکو به دیلی میل گفت: «قسمت‌هایی که مستقیماً به آغنها نگاه می‌کنم، خطوط مستقیم دارند، اما خطوط دورتر از جایی که مستقیماً به آن‌ها خیره شده‌ام، همگی منحنی هستند.» به نظر می‌رسد پاسخ این که چرا این خطای دید کار می‌کند، درون مربع‌های خاکستری پنهان شده باشد که در مجموع ۶۴ عدد از آن‌ها وجود دارد. با نگاه دقیق به درون مربع‌های خاکستری، می‌توانیم اشکال خاکستری کوچکی با سایه‌ها و اندازه‌های مختلف، مانند مجموعه‌ای از سنگریزه‌های کوچک، ببینیم. این محقق اظهار داشت که همین اشکال کوچک هستند که مغز را فریب می‌دهند تا فکر کند خطوط سبز صاف، منحنی هستند نه مستقیم.
دکتر تروسکیانکو گفت: «در آن مربع‌های خاکستری کوچک، در واقع مجموعه‌ای از خطوط/نوارها با زوایای مختلف پنهان شده‌اند.»
وقتی مستقیماً به این مربع‌های خاکستری نگاه می‌کنیم، آن‌ها تصادفی به نظر می‌رسند، اما برای دید پیرامونی ما، این خطوط بسیار آشکارتر می‌شوند. دکتر تروسکیانکو برای نشان دادن قدرت پنهان تصویر، آن را از یک مدل کامپیوتری که به عنوان بخشی از یک مطالعه در سال ۲۰۲۳ توسعه داده بود، عبور داد. این مدل کامپیوتری نحوه دیدن «تضادها» توسط بینایی انسان را شبیه‌سازی می‌کند، که در این زمینه فقط به معنای تفاوت بین سایه‌های خاکستری است.
این امر الگوهایی را در تصویر اصلی آشکار می‌کند که در غیر این صورت تشخیص آن‌ها دشوار است. به عبارت دیگر، خطوط منحنی پنهانی وجود دارند که توسط «سنگریزه‌ها» تشکیل شده‌اند و دید محیطی ما را مختل می‌کنند. دکتر تروسکیانکو گفت: «در واقع الگوهای پنهانی در آن مربع‌های خاکستری وجود دارد که برای دید محیطی ما آشکار است.» دید محیطی ما به ما کمک می‌کند تا بدون چرخاندن سرمان، چیزهایی را که در کنارمان هستند ببینیم و بزرگترین بخش میدان دید ما را تشکیل می‌دهد. در مقایسه، دید مرکزی ما که از یک ناحیه کوچک چشم به نام گودی چشم تشکیل شده است، بخش بسیار کوچکی از میدان دید ما را تشکیل می‌دهد. دکتر تروسکیانکو گفت: «چشمان ما ناحیه‌ای با «وضوح بالا» (تیزبینی بالا) به نام گودی چشم دارند و وقتی مستقیماً به چیزی نگاه می‌کنیم، از این ناحیه استفاده می‌شود.»
وقتی مستقیماً به آن‌ها نگاه می‌کنیم (و از دید پرقدرت خود در حفره مرکزی استفاده می‌کنیم) نمی‌توانیم آن‌ها را ببینیم.
در هر صورت، درست مانند بسیاری از خطاهای دید دیگر، تصویر اصلاً جلوی چشمان ما حرکت نمی‌کند. به گفته کارشناسان موسسه مغز دانشگاه کوئینزلند، خطاهای دید به این دلیل عمل می‌کنند که چشم‌ها و مغز ما «با زبانی بسیار ساده با یکدیگر صحبت می‌کنند، مانند کودکی که کلمات زیادی نمی‌داند». آن‌ها می‌گویند: «بیشتر اوقات این مشکلی نیست و مغز ما قادر به درک آنچه چشم‌ها به آن می‌گویند، است.» «اما مغز شما همچنین باید «جای خالی‌ها را پر کند» به این معنی که باید بر اساس سرنخ‌های ساده از چشم‌ها حدس‌هایی بزند. «بیشتر این حدس‌ها درست هستند. با این حال، گاهی اوقات مغز اشتباه حدس می‌زند.»
