کشف نادرترین گوهر زمین در میانمار: از این کانی تنها یک عدد وجود دارد!
در منطقه موگوک در شمال میانمار، نمونه‌ای بی‌همتا از یک کانی نادر به نام «کایوثوئیت» کشف شده است که دانشمندان آن را نادرترین کانی شناخته‌شده در جهان می‌دانند.
این گوهر با رنگ نارنجی مایل به قرمز و درخششی شفاف، ابتدا توسط جویندگان یاقوت نادیده گرفته شده بود و شبیه یک سنگ معمولی به نظر می‌رسید. اما بعدها دکتر کیاو تو، کانی‌شناس میانماری، آن را به عنوان یک ماده معدنی جدید شناسایی کرد.
این سنگ تنها نمونه شناخته‌شده از کایوثوئیت است و وزنی برابر با ۱٫۶۱ قیراط، معادل ۰٫۳ گرم دارد. پس از بررسی‌های علمی، انجمن بین‌المللی کانی‌شناسی در سال ۱۳۹۴ آن را به‌عنوان یک کانی جدید ثبت کرد. اکنون این سنگ در موزه تاریخ طبیعی لس‌آنجلس نگهداری می‌شود.
کایوثوئیت از ترکیب بیسموت، آنتیموان، اکسیژن و مقداری تانتالوم ساخته شده است. با وجود اینکه عناصر تشکیل‌دهنده آن به‌تنهایی نادر نیستند، ترکیب آن‌ها در این ساختار خاص بسیار کمیاب است. این کانی دارای ساختاری ورقه‌ای از اتم‌های آنتیموان و اکسیژن در کنار بیسموت است و چگالی آن حدود هشت برابر آب برآورد شده که آن را بسیار سنگین می‌سازد.
این سنگ احتمالاً در دل سنگی به نام پگماتیت شکل گرفته؛ نوعی سنگ آذرین که در مراحل پایانی تبلور ماگما به‌وجود می‌آید. شرایط خاص زمین‌شناسی میانمار، ناشی از برخورد صفحات تکتونیکی آسیا و هند در دوران پالئوسن‌ائوسن، بستر مناسبی برای شکل‌گیری چنین کانی‌هایی فراهم کرده است. این منطقه همچنین محل پیدایش «پینایت» نیز بوده که پس از کایوثوئیت دومین کانی نادر دنیا محسوب می‌شود.
گرچه منطقه موگوک به‌خاطر یاقوت‌های مرغوب خود با عنوان «دره یاقوت‌ها» شناخته می‌شود، اما استخراج گوهرها در آن همواره با چالش‌هایی چون بی‌ثباتی سیاسی، کار اجباری و خطرهای ایمنی همراه بوده است. با توجه به وضعیت سیاسی و شرایط پیچیده زمین‌شناسی، احتمال یافتن نمونه‌ای دیگر از کایوثوئیت بسیار اندک است و شاید این تنها نمونه باقی‌مانده از این گوهر کمیاب باشد.
