این فسیل ۱۶۷ میلیون ساله نه کاملاً مار است و نه مارمولک!
دانشمندان از کشف فسیلی مربوط به ۱۶۷ میلیون سال پیش خبر دادهاند که ظاهر آن ترکیبی از ویژگیهای مار و مارمولک است؛ یافتهای که نشان میدهد برخی خصوصیات مارگونه میلیونها سال زودتر از آنچه پیشتر تصور میشد شکل گرفته و روند تکامل مارها بسیار پیچیدهتر است.
به گزارش دیلیگلکسی، این فسیل که از دوره ژوراسیک بهجا مانده، تصویری متفاوت از مسیر تکامل مارها ارائه میدهد. بر اساس دیدگاه رایج، اجداد مارها که شکلی مارمولکمانند داشتهاند در گذر زمان به آهستگی اندامهای خود را از دست داده و بدنشان کشیدهتر شده است. اما فسیل گونهای منقرضشده با نام Breugnathair elgolensis این تصور را به چالش کشیده و مسیر تکامل را بسیار پرپیچوخمتر نشان میدهد.
این فسیل که در جزیره اسکای کشف شده و به گروه تازهای از خزندگان منقرضشده با نام «Parviraptoridae» تعلق دارد، نشانههایی از هر دو گروه مار و مارمولک را در خود دارد. اندامهای مارمولکمانند در کنار فک و دندانهایی که شباهت زیادی به مارها دارند، بیانگر آن است که تعدادی از ویژگیهای مرتبط با مارها میلیونها سال پیشتر از ارزیابیهای گذشته پدید آمدهاند. بازسازیهای انجامشده از این گونه، دندانهای مخروطی و خمیدهای را نشان میدهد که به دندانهای پایتونهای امروزی شباهت دارند، اما برخی خصوصیات اولیه آن همچنان با نخستین مارمولکها یا گونههایی مانند گکوها و اسکینکها مشترک است.
سوزان ایوانز، استاد دانشگاه کالج لندن و از پژوهشگران این پروژه، میگوید رسوبات ژوراسیک جزیره اسکای جایگاهی مهم در مطالعات دیرینهشناسی دارند و به محققان امکان میدهند تا مراحل اولیه تکامل بسیاری از گروههای جانوری، از جمله مارمولکها، را بهتر بررسی کنند.
راجر بنسون، دیرینهشناس موزه تاریخ طبیعی آمریکا نیز میگوید بسیاری از خصوصیات مارهای امروزی در این فسیل دیده نمیشود و در عین حال بخشی از ساختارهای ابتدایی که با نخستین گونههای مارمولک مشترک هستند، همچنان در آن باقی ماندهاند؛ موضوعی که پیچیدگی مسیر تکامل مارها را نشان میدهد.
بر اساس این پژوهش، ویژگیهایی مانند فک تخصصی ممکن است بسیار زودتر از برآوردهای پیشین و حتی در چند شاخه مختلف از خزندگان تکامل یافته باشند. این یافتهها حاکی از آن است که تبدیل شدن خزندگان به مارها روندی مستقیم و ساده نبوده، بلکه مجموعهای از تغییرات و «آزمایشهای تکاملی» در شاخههای گوناگون رخ داده که شبکهای پیچیده از مسیرهای تکاملی را شکل داده است.
